Amstelveen financieel het gezondst

Van alle gemeenten middelgrote gemeenten (50.000 tot 100.000 inwoners) blijkt Amstelveen financieel de meest gezonde. De toppositie wordt gevolgd door Zeist en Oosterhout, met beide ook minder inwoners dan de 92.000 Amstelveners. Dat blijkt uit een vergelijkend onderzoek van het overigens in Amstelveen gevestigde accountantskantoor BDO. Het bureau bracht de financiële gezondheid van alle gemeenten in kaart op basis van de solvabiliteit (de relatie tussen eigen en vreemd vermogen). Financieel wethouder Herbert Raat herinnert er aan dat bij zijn aantreden de gemeente nou niet bepaald de gezondste was.

Veel gemeenten staan volgens BDO nu in het rood. Voor de komende jaren wordt in gemeenteland een fors slechtere positie verwacht, met een dit jaar een gezamenlijk tekort van één miljard euro. De solvabiliteit was in 2018 nog 35%, maar daalt naar 25% in 2023, berekende BDO. Het sociaal domein, dat door het Rijk bij de gemeenten over de schutting werd gegooid, blijkt de grootste kostenpost. Sommige gemeenten maakt die de helft van hun begroting uit.

Corona

In 2018 noteerde 42% van alle gemeenten een plus van samen € 818 miljoen en 58% kampten met een tekort van € 948 miljoen. Die twee bedragen van elkaar afgetrokken komt neer op een landelijk tekort van € 130 miljoen. Het coronavirus gaat een zware wissel op de gemeentelijke financiën trekken, zegt BDO.

Dat bureau geeft Amstelveen een ranking van 10, het slechtst komt Rijswijk uit de bus met 3. “De daling van de solvabiliteit lijkt een direct gevolg van de invoering van het sociale domein en de toenemende kosten daarvan”, zegt het accountantskantoor. Gemiddeld wordt daarvoor over 2020 ruim 42% van de uitgaven aangegeven; in 2018 was dat nog 39%.

Zorgvuldig

Wethouder Herbert Raat van Financiën meent dat de toppositie is bereikt door een zorgvuldig beleid in het verleden. Overigens staat Amsterdam, na Tilburg, op de tweede plaats van de grote gemeenten en wordt gevolgd door Dordrecht. Bij de kleinere gemeenten (25.000 tot 50.000 inwoners) wordt de top drie ingenomen door achtereenvolgens Epe, Teylingen en Heemskerk. Bij gemeenten tot 25.000 inwoners zijn dat Staphorst (1), Baarle-Nassau (2) en Son en Breugel (3).

Crisis

Wethouder Herbert Raat, die destijds het financiële stokje overnam van zijn partijgenoot Hellendal (onder wie € 15 miljoen naar een in faillissement verkerende IJslandse bank was gesluisd), zegt op zijn website dat bij zijn aantreden voor vele miljoenen moest worden bezuinigd, omdat het – net als nu – crisis was. “Heilige huisjes, zoals een gigantische bijdrage voor een tunnel voor de rijksweg A9, hebben we aangepakt.”

Prioriteiten

B&W en gemeenteraad hebben sindsdien naar zijn mening veel beter prioriteiten gesteld. Hij vergelijkt een gemeente met een huishouden, waar nu eenmaal niet alles kan. Maar openbaar bestuur is vaak een duiventil. zegt hij. “Elke vier jaar zitten er weer nieuwe mensen. Dan is het gemakkelijk de begroting vol met schulden te proppen, want de rekening is voor je opvolger. Gelukkig doen we dat met steun van veel partijen in Amstelveen anders.”

Rijk

Intussen maakt het Rijk het volgens hem gemeenten niet gemakkelijk. “Vooral taken die zij er kregen voor sociale taken als zorg zonder voldoende geld veroorzaakt een financiële veenbrand op veel plekken.”

De coronacrisis toont naar zijn mening het belang van het hebben van buffers aan. “De toekomst is niet voorspelbaar. Daarom is een solide financieel beleid het meest sociale wat we kunnen doen. Zo kunnn we mensen helpen als heter echt om gaat.”