Burgemeeester Bas Eenhoorn vindt dat de lokale musea meer met elkaar moeten samenwerken. Hij zei dat vrijdag bij de opening van de expositie van werken van wijlen kunstenaar Jaap Egmond (1913-1997) een daarmee min of meer officieel van het Museumhuis bij het Jan van der Togt Museum.
Eigenlijk stond hij op dat moment zelf in het spanningsveld der culturele verdeeldheid, want terwijl het Museumhuis wordt beheerd door de Stichting Jan Verschoor, is de rest van het museum een andere exploiterende stichting. Jan Verschoor, voormalig directeur van het Jan van der Togt museum, zei dat in het nog niet zo lang geopende Museumhuis kleine tentoonstellingen worden gehouden. Hij was ingeleid door bestuurslid Jan Gijsbert Bakker van de exploiterende jonge stichting en legde uit dat op de plek van de vrij nieuwe expositieruimte Jaap Egmond zin atelier ooit had.
Rijnders
Het ligt een beetje achter het Jan van der Togt Museum,
waar ooit oude panden stonden. Er stonden destijds oudere panden, waarvan wijlen burgemeester Dirk Rijnders tegen Verschoot had gezegd dat die plat gingen binnen vier maanden, zoals de slopershamer in heel het Oude Dorp om zich heen zou grijpen. Door een opkomende crisis is het niet gelukt de oude panden aan de Dorpsstraat te slopen, herinnerde Verschoor zich. Zover is het niet gekomen.
Elkaar vinden
Volgens Eenhoorn, die ook wees op de aanwezigheid van wethouder Frank Berkhout, hangt ook in het raadhuis een passie tot samenwerking en wil het gemeentebestuur die onder meer op cultureel terrein. Hij zag meer samenwerking tussen Cobra en Jan van der Togt Museum als toekomstbeeld. Beide (‘zij moeten elkaar vinden’) zijn iconen van Amstelveen, zoals ook de in brand gevlogen Urbanus dat is.
Raadslid
De geëxposeerde karakteristieke wandreliëfs van Jaap Egmond, die wat niemand meer leek te weten ook raadslid voor de PSP – een der bloedgroepen van het hedendaagse GroenLinks – is geweest, behoren tot de privécollectie van de bewoners van het Museumhuis, de kunstenaars Jan Verschoor en Rob Brünnmayer.
Deze mini-expositie is een eerbetoon aan Egmond. Hij beschouwde zichzelf als een constructivist die zich – anders dan de leden van de toenmalige Nul-groep – liet inspireren door wiskundige verhoudingen. De witte wandreliëfs van zijn hand, bestaande uit gelijkvormige elementen, gemaakt van karton en papier, worden als het ware gekenmerkt door een ritmische beweging en zijn van een tijdloze schoonheid. Ze passen perfect bij de vloeiend-harmonieuze beelden van Jan Verschoor.
Duo
Vijftig jaar geleden vormden de jonge beeldhouwer Jan Verschoor en Jaap Egmond een verrassend exposanten-duo (‘Jaap aan de wand en Jan op de vloer’). Eerst in het Kunstenaarscentrum in Bergen, later in Galerie Bouma in Amsterdam. De laatste expositie was voor kunstverzamelaar Jan van der Togt de eerste kennismaking met het werk van Jan Verschoor en dit was de kiem voor het ontstaan van het latere Museum Jan van der Togt. Daarvan werd Verschoor de eerste directeur. Hij beef het ruim 25 jaar. “Maar als je weg bent heb je in het museum eigenlijk niks meer te vertellen”, zei hij.
New York
Egmond werd in 1913 in New York geboren uit Nederlandse ouders en groeide op in een cultureel milieu. Later kwam het gezin naar Amsterdam en volgde hij zowel de opleiding tot tekenleraar aan het Rijksinstituut daarvoor, gevestigd in het Rijksmuseum, als die tot pianist aan het Conservatorium. De op beide instituten opgedane kennis bracht hij vervolgens in de praktijk als docent culturele vorming, tekenen en kunstbeschouwing en als begeleider op piano van het Hollands Vocaal Kwartet.
Zijn werk als beeldend kunstenaar herinnert aan dat van zijn tijdgenoot Jan Schoonhoven, maar nader beschouwen leert dat beiden een geheel eigen weg bewandelden. Schoonhoven ging -vanuit een Zerogedachte- vooral intuïtief te werk om beeldend uitdrukking te geven aan de emotie. Egmond ging juist zeer theoretisch te werk. Zijn kunstwerken zijn volgens mathematische wetten en wiskundige formules gegroeid. Dat verschil zette Verschoor nog eens uiteen.
Dichter
Signeren deed Egmond niet of heel summier met een enkele e. De titels bleven zakelijk, nuchter als de kunstenaar zelf: Doorsneden vierkant of Versmelting van twaalf vierzijdige piramiden luiden enkele van zijn titels. Hij was ook dichter en ook in die discipline drukte hij met weinig middelen zijn visie uit. Na aanvankelijk uitsluitend in Jordaanse galeries te hebben geposeerd, kwam er in 1974 een overzicht te zien in het Van Reekum Museum in Apeldoorn. En daarna meer exposities.
Kunstgeschiedenis
Hij had een gedegen kennis van de kunstgeschiedenis. Zijn voorkeur ging uit naar onder meer Mondriaan, Arp, Gabo en Vasarely. Volgens hem was de door Nederlandse critici vaak gemaakte vergelijking van met Schoonhoven niet terecht en kwam die voort uit een vluchtige beschouwing. Uitgangspunt voor Schoonhoven was de intuïtie, terwijl aan Egmonds ordeningsprincipes ten grondslag lagen. Hoe men het ook wendt of keert: Het uiteindelijke eindresultaat vertoont gelijkenis.
Het Museumhuis is te bereiken via Museum Jan van der Togt, Dorpsstraat 50.
Naar mijn idee zijn het Cobra Museum en Museum Jan van der Togt van twee totaal verschillende bloedgroepen, maar op een of andere manier stuurt de gemeente aan op deze combinatie. Mogelijk omdat daarmee de Amstelveense belangen beter gediend zijn of iets dergelijks.
Bloedgroeptechnisch vind ik een samenwerking tussen Cobra en het Stedelijk meer voor de hand liggen, waarbij het Cobra Museum ‘powered by Het Stedelijk’ een dependance functie kan vervullen of de tijdelijke tentoonstellingen van het Stedelijk kan herbergen. Of misschien wel (een deel van) de permanente collectie, want die hangt/staat nu samengepropt in de kelder op het Museumplein. Al dan niet aangevuld met een deel van de permanente collectie die nu helemaal níet te zien is wegens plaatsgebrek.
Ze zullen er vast zelf ook wel over nagedacht hebben, maar ik denk dat een samenwerking Cobra/Stedelijk op lange termijn meer toekomst en meer gewicht heeft dan een samenwerking met het Museum Jan van der Togt.