Hoewel volgens hem alle tegen elkaar strijdende partijen ‘vreselijke dingen’ deden, geeft het geen pas nu te oordelen over wat toen is gebeurd om politiek correct te zijn naar de huidige maatstaven. Dat zei voorzitter luitenant-kolonel Jan Verwoerd van de Bond van Wapenbroeders maandagavond. Bij het Indië Monument (ontworpen door Ella van der Ven) in het Broersepark werd toen het einde van de Tweede Wereldoorlog herdacht.
Een dag later, de eigenlijke bevrijding van het toenmalige Nederlands Indië (thans Indonesië) op 15 augustus, zou daarbij worden stil gestaan bij het Nationale Monument in Den Haag. Maar in Amstelveen organiseert de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands-Indië een herdenking aan de vooravond daarvan.
Chinezen
Burgemeester Tjapko Poppens legde namens de gemeente als eerste een krans bij het monument. Om te benadrukken dat het hem om alle slachtoffers ging, van elke nationaliteit, stond hij in zijn toespraak stil bij het boek van de in Amstelveen wonende, maar op Java geboren, Patricia Tjiook-Liem ‘Chinezen uit Indonesië, geschiedenis van een minderheid’. De Japanse bezetting en de jaren daarna komen er in aan de orde. Naast Hollanders hebben mensen van andere nationaliteiten en culturen geleden tijdens de bezetting en in Japanse concentratiekampen. Japan was trouwens al sinds 1937 met China in oorlog. De burgemeester sprak over de Japanse wreedheden.
Inzicht
Hoewel ook andere bevolkingsgroepen, waaronder Nederlanders, die toepasten – vooral tijdens de politieke acties – geeft het geen pas die thans de beoordelen en de hedendaagse maatlat naast het koloniale bewind van destijds te leggen. Daarop wees Verwoerd onder meer. “Inzicht in de gebeurtenissen uit die tijd, objectief en transparant, helpt een samenleving te helen en te verbinden,” zei hij. “Het helpt om te vergeven en gezamenlijk vooruit te kijken. Subjectief onderzoek, verricht en bezien door de (politieke) bril van de huidige tijd, doet dit juist niet. Integendeel, dergelijk onderzoek polariseert en vergroot het gevoel van onrechtvaardigheid bij vele directe en indirecte betrokkenen. Verslagenheid in plaats van wederzijds respect. Boosheid in plaats van heling. Voor diegenen die al jaren wachten op rechtmatige compensatie een extra slag in het gezicht.”
Nono
Wegens haar 15-jarige jubileum als ceremoniemeester hield Jacqueline Schäfer deze keer zelf de zogeheten Indië-lezing. Het is in de historie van de herdenking in het Broersepark niet eerder voorgekomen dat iemand van de tweede generatie die hield, zei ze; altijd was het iemand die de verschrikkingen zelf meemaakte, dus iemand van de eerste generatie. Schäfer sprak over een na het overlijden van haar moeder gevonden brieven, die in een doosje bij de monument aanwezig waren. Haar ouders, sinds 1956 wonend in Amstelveen, waren beiden in het voormalige Nederlands-Indië geboren. Haar vader was als 19-jarige tot de KNIL toegetreden en belandde in een Japans kamp op twee kilometer van Nagasaki, waar hij de atoombom op zal vallen. Zelf is zij in Amstelveen geboren als jongste van vijf kinderen, van wie er twee in Nederlands-Indië waren geboren. Haar toespraak bestond voor een belangrijk deel uit citaten van brieven die haar vader en diens twee jaar oudere jongere broer aan zijn ouders richtten. Haar vader heette René en zijn broer Gerard Ludwig, maar diens koosnaam was Nono; in 1942, een paar dagen voor de overgave van Indië aan Japan, sneuvelde hij als soldaat. “Pas vijf jaar later, in 1947, kregen mijn grootouders het trieste nieuws dat hij gesneuveld was” zei Jacqueline Schäfer. “Zelfs toen de vermissing wettelijk een overlijdensakte had opgeleverd bleef mijn oma hopen op de terugkomst van haar oudste zoon. Wat moeten ze al die jaren in angst en onzekerheid hebben gezeten hebben om de twee jongens en wat een verdriet over het verlies van Nono.” Zij herinnerde zich haar grootmoeder als een verdrietige vrouw.
René
Overigens bleven haar grootouders ook over hun zoon René, haar vader dus, jarenlang onbekend met diens verblijfplaats en omstandigheden. “Hij werd gelijk na de capitulatie van Nederland in Maart 1942, 18 jaar oud, krijgsgevangen genomen. En na verschillende kampen op Java, in 1943, net als duizenden lotgenoten, verscheept naar Japan”, vertelde Schäfer. Nono was dit jaar 102 geworden. “En mijn vader 100”, voegde zij er aan toe.
Bouwens
Eerste spreker was, zoals gebruikelijk, voorzitter Clemens Bouwens van de organiserende stichting. Die bedankte de regionale bestuurders, vertegenwoordigers van Defensie en van Indische organisaties voor hun komst. “Wij gedenken hier vooral de mensen die zijn overleden tijdens de Japanse bezetting en de roerige periode na de Japanse capitulatie op 15 augustus 1945, morgen 78 jaar geleden”, zei hij. “Wij staan stil bij het lijden van de Nederlands-Indische gemeenschap, bij alle Nederlandse, Indo-Europese, Indonesische, Chinese en Molukse burgers, wij denken aan de Papoea’s, de romoesja’s en de troostmeisjes.” Bouwens benadrukte dat de geschiedenis wordt gemaakt door mensen.
De muziek werd tijdens de herdenking weer verzorgd door een militaire kapel, deze keer door de Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’ onder leiding van de kapelmeester E. J. Wijenberg.
Foto’s: Stefan J. Bos
Wij mogen (moeten) oordelen over hedendaags kolonialisme (bij voorbeeld in Palestina) op grond van wat wij weten en beseffen over het vroegere kolonialisme.
Bij het veroordelen van het vroegere Nederlandse kolonialisme moeten wij niet uit het oog verliezen dat veel Nederlanders destijds naar eer en geweten hebben gehandeld zonder inheemsen te onderdrukken, mishandelen en uit te buiten.
“ zonder inheemsen te onderdrukken, mishandelen en uit te buiten” Nou nou, ik denk dat dat toch wel anders ligt. Men deed het gewoon . Zonder bij na te denken. Koloniën moesten gewoon geld opleveren. Daar was de gehele bestuurlijke structuur opgericht. Dat weet u ook wel. En dat er verschil in het uitoefenen was van die koloniale macht ook. Evenals op het persoonlijke vlak. Zat Hollanders die hun njai behandelden als hun slavin , enkel goed als bedgenoot, maar ook die zelfs hun njai trouwden en de kinderen echtten.
Niet iedere Nederlander die daar werkte en leefde, misdroeg zich. En wat is er tegen het trouwen met de vrouw met wie je kinderen hebt gekregen?
Indiëmonument dient zonder spatie geschreven te worden en monument dient met een kleine letter geschreven te worden. Bij het … in het Broersepark? Ik ben maar gestopt met verder lezen. Het aantal taalfouten in uw artikelen is ontzettend groot. Gaat u dat nu weer ontkennen, een vervelende jij-bak maken of geeft u gewoon toe dat het beheersen van de Nederlandse taal in geschrift niet uw sterkste punt is?
Hebt u nog iets over de inhoud of blijven we onzinnig zeuren over het gebruik van hoofdletters?
@ATMZ waar haal je die stelligheid vandaan? De stichting 40-45 schrijft het woord met koppelteken en monument met kleine letter.
Wie niet voldoet aan de eigen wetten van ATMZ heeft het hoe dan ook fout. Overigens weigert hij / zij op enigerlei wijze in te gaan op de inhoud.
Het werd een jij-bak dus. Gemiste kans helaas, heer Bos.
U geeft geen antwoord op mijn vraag.
U vindt foutloos schrijven onzinnig, begrijp ik, nota bene als “journalist”.
Ach, ik heb Willibrord Frequin ooit een dictee zien maken. Bracht daar nog minder van terecht dan ik. Overigens weigert u mijn vraag te beantwoorden. En wat u goed noemt, kunnen anderen wel fout vinden.
U vergelijkt zich graag met Willibrord Frequin? Dat is veelzeggend.
Het noemen van een naam, wil niet zeggen dat ik mij daarmee vergelijk. Overigens kende ik ook zijn vader Louis (lange tijd hoofredacteur van de Gelderlander) en zijn broer, die bij de Brabantpers werkte. Allen heel verschillend. Intussen blijft u weigeren mijn vraag te beantwoorden.
U moet niet zo zeiken over taalfouten. Als u zich daar aan ergert, wat let u om deze blog niet te lezen.
U mag wel steeds zeuren over neoliberaal beleid, maar anderen mogen geen opmerkingen maken over de vele taalfouten van de heer Bos?
Teksten met taalfouten worden minder serieus genomen. Dat zou jammer zijn. Johan Bos zou zijn eigen teksten beter moeten nalezen en corrigeren.