“Er komt wel wat op ons af”, gaf wethouder Elzakalai van Financiën woensdagavond toe. Hij reageerde daarmee op de gemeenteraadsleden die bij de behandeling van de Perspectiefnota 2023 (waarin de contouren voor de volgende begroting staan) niet ontdaan van vrees naar de financiële toekomst van Amstelveen hadden gekeken. Er moeten keuzes worden gemaakt, was de wethouder met hen eens. Maar de coalitie maakt doorgaans andere keuzes dan de oppositie, in elk geval dan het linkse deel ervan.
Daarop wees SP-fractievoorzitter Patrick Adriaans, die overigens wel instemming kreeg voor zijn motie om kinderen uit minimagezinnen te steunen met een bedrag voor sport en cultuur.
Zwartboeken
Die kinderen krijgen nu al € 250 per jaar, maar er moet volgens de motie onderzocht worden of dat niet omhoog kan, bijvoorbeeld naar € 450. Ook fractievoorzitter Ruud Kootker van Burgerbelangen Amstelveen (bbA) vond dat keuzes moeten worden gemaakt. “Dat hebben wij ook vier jaar lang gezegd.” En hij pleitte opnieuw voor een duidelijke risicoanalyse.
Wat de SP landelijk met de toeslagenaffaire deed via Renske Leijten, heeft de partij volgens Adriaans lokaal gedaan door diverse zwartboeken en aanbevelingen uit te brengen. Waarvan de meeste overigens door de gemeenteraad, gedomineerd door de coalitie, werden verworpen. Het inzetten van geld via de gemeente op basis van de zogenaamde POK (Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag) ademt volgens de SP in Amstelveen nog teveel ‘beter te luisteren waar de behoefte ligt’. Adriaans: ‘Het gaat niet om beter te luisteren maar om de ondersteuning beter aan te laten sluiten bij de behoefte. De SP is daarin pragmatisch, handen uit de mouwen. Naast de aanbevelingen uit onze zwartboeken, gratis advies, zegt de SP zet in op bijvoorbeeld Sociale raadslieden die onafhankelijk beter de inwoners ondersteunen.” Zijn partij verwacht volgend jaar meer concrete betere ondersteuning. Hij verweet de gemeente “vaagheid”. Handen uit de mouwen, was zijn devies. En ook GroenLinks-fractievoorzitter Lennart de Looze hamerde er op dat nu keuzes moeten worden gemaakt.
Minima
Volgens de SP, die vorig jaar al daarover begon, moet het bedrag dat kinderen van minima voor sport- en cultuurvoorzieningen krijgen omhoog. Daarin vond zij D66 (en daarmee de coalitie) nu aan haar zijde. In de motie, die behalve door D66 ook mede werd ingediend door de ChristenUnie en GroenLinks, moet volgens de SP dat bedrag minimaal naar € 450, maar in de motie werd alleen om een onderzoek door B&W gevraagd. “Een sleutelpositie hierin voor D66, dat wisten we al sinds vorig jaar, toen de heer van der Steenhoven (fractievoorzitter van D66, red) onze motie al wel steunde, en ik hoop dat we nu een zij het wat kleiner dan gewild, stapje kunnen zetten”, wilde Adriaans wel kwijt. “Een wat breder aangevlogen onderzoek om te kijken hoe we de problematiek op kunnen lossen dat kinderen uit minimagezinnen onvoldoende kunnen deelnemen aan sport en cultuuractiviteiten. Want daar gaat het om gelijke kansen voor ieder kind en ontwikkeling, ontplooiing en ontspanning horen daarbij dus sport en cultuur.”
Tegen dat laatste kan ook D66 onmogelijk zijn. “Een stap is in de goede richting”, noemde Adriaans zijn motie. Maar volgens hem gaat er mogelijk ook kostbare tijd verloren met onderzoek. “Dus ik wil het college oproepen om lopende het onderzoek alle quickwins te pakken, dus als er bijvoorbeeld een indexatie mogelijk is of een tussenstap in verhoging die er toch al moet komen omdat de eerste resultaten die kant op wijzen: schroom niet maar doe het.”
Michel Becker van Actief voor Amstelveen (AVA) wees er op dat de penibele financiële situatie echt niet alleen voor minima geldt. Ook in een raadsgesprek zei een inspreker dat. Becker vroeg ook de middengroepen mee te nemen in het onderzoek naar het steunen van kinderen op sport- en cultuurgebied. Volgens AVA zijn ook kinderen van ouders met een modaal inkomen vaak de klos wat het financieel betalen van sport en cultuur betreft.
Repareren
Net als Elzakalai vond ‘zijn’ VVD-fractie dat keuzes moeten worden gemaakt en voor sommige taken geen geld meer is, terwijl andere extra steun vergen. Herbert Raat voerde volgens Elzakalai en de VVD de afgelopen twaalf jaren een goed beleid. Dat heeft geleid heeft tot een gedegen financiële reserve en een gezonde balans tussen kosten en baten, zei VVD-raadslid Bart Dorgelo. Maar ook volgens hem moet er nu meer aandacht komen voor financiële risico’s, waarop Burgerbelangen Amstelveen (bbA) volgens Ruud Kootker van die partij al jarenlang heeft gewezen. Dorgelo nu: “We moeten ons dak repareren als de zon schijnt. En de grote vraag is of we daarmee al niet te laat zijn.” Hij wees er op dat de inflatie in veertig jaar niet zo hoog is geweest, personeelstekorten in Europa oplopen, ook bij het gemeentelijke ambtelijke apparaat, en de vastgoedmarkt sterk in beweging is, wat een risico voor de gemeentelijke vastgoedportfolio en de individuele burger inhoudt.
Jeugdzorg
De gemeente is financieel toch vooral afhankelijk van het Rijk en die invloed blijft maar groeien, zei Dorgelo. “Den Haag is helaas geen uitblinker in duidelijk en tijdig delen van beleidsstukken, laat staan van financiële (compensatie)regelingen.” Hierdoor loopt volgens hem de gemeente Amstelveen significante risico’s en moet die keer op keer eigen reserves aantasten om centraal beleid te faciliteren. Hij berekende, net als dr. Siegmann van het CDA, dat het structurele tekort voor de gemeente in het sociale domein – dat 35% van de totale gemeentelijke uitgaven behelst – al opliep tot 9 miljoen euro, terwijl het Rijk de gemeente met nog meer taken opzadelt. “Echt verontrustend is de jeugdzorg. We moeten te allen tijd kwetsbare jongeren helpen en beschermen, maar de groeiende uitgaven zonder (duidelijke) dekking is iets waar wij als gemeente niet onze ogen voor kunnen sluiten.”
Vijftien miljoen
Ook de opvang van Oekraïense vluchtelingen baart hem blijkbaar zorgen. “We hebben ondertussen al 15 miljoen euro uitgegeven en dat kan dit jaar zomaar verder oplopen. Niemand heeft enig idee hoe lang dit gaat duren. Ondertussen hebben we als Amstelveen bijna een hotel gekocht, maar dit is natuurlijk niet houdbaar op de lange termijn. Hoewel hij vindt wel dat die mensen opvangen moeten worden maar de lokale overheid mag de ogen niet sluiten voor het financiële risico dat zij neemt. “Enkel de regeling ten aanzien van kost en inwoning is duidelijk, voor de andere kosten tasten we allemaal in het duister,” zei hij.
Landelijk is het geld op, constateerde Dorgelo, hoewel Den Haag volgens hem met geld blijft smijten. Maar dat gaat niet samen met uitgaven terugdringen, voegde hij er aan toe. “En met de afhankelijkheid van Den Haag is het dan ook bijna zeker dat de gemeenten gekort gaan worden, dus ook wij in Amstelveen.” Ook in Amstelveen raakt het geld op, zei hij. En hij riep B&W op ervoor te zorgen dat de gemeente in elk geval het beloofde geld krijgt. “Voor ons is het geluid naar Den Haag simpel: als gemeente Amstelveen willen wij loon naar arbeid en bij een opdracht moet er dus direct duidelijkheid zijn over de compensatie zodat wij afgewogen risico’s nemen.” Concreet wilde hij weten waarmee de gemeente stopt en waarmee zij doorgaat dan wel begint.
Duurzaam
Saloua Chaara van D66 was het er wel me eens dat geld zo langzamerhand opraakt in Amstelveen, maar wat er ook gebeurt de gemeente moet volgens haar blijven investeren in duurzaamheid, onder meer verkregen door energietransitie richting zonnepanelen. Het jaar 2023 moet volgens haar het ‘klimaatjaar’ worden. Ook pleitte zij voor meer ‘betaalbare’ woningen. Er moet volgens haar sneller worden gebouwd. En D66 wil zich profileren als de onderwijspartij, maar ook op dat gebied dreigt een personeelstekort. “Elke ambitie valt of staat bij de leraar voor de klas”, wist zij. En haar partijgenoot, wethouder Frank Berkhout, maakte zich naar hij zei wel zorgen. “In sommige scholen ontstaat nu een probleem waarover wij ons wel zorgen maken.” Ook vond hij de Jeugdzorg zo langzamerhand “dramatisch”, zei hij.
Op winkel passen
Esther Veenboer van de PvdA zei dat een zwaard van Damocles veel ondernemers boven het hoofd hangt door met name de coronacrisis. En ook zei pleitte voor wat het onderwijs nodig heeft. Michel Becker van Actief voor Amstelveen (AVA) constateerde dat de Perspectiefnota in feite zorgt dat de winkel open blijft, maar niet vooruit grijpt op bredere afwegingen en dat het eerstvolgende financiële ijkmoment pas na de besluitvorming van het kabinet over de voorjaarsnota zal zijn, waarbij de gevolgen voor de gemeenten zichtbaar worden in de meicirculaire gemeentefonds (met ook een nieuwe verdeelstelsel). Die zogeheten meicirculaire, waaruit duidelijk wordt hoeveel gemeenten ontvangen voor bepaalde doelen, kwam deze keer te laat om nog in de lokale Perspectiefnota te kunnen worden meegenomen, zodat daarover een aparte rapportage verschijnt. Voor het perspectief dat de gemeenteraad wil schetsen is de vraag of het wel reëel en haalbaar is of dat men tevéél afhankelijk geworden van Den Haag, zei Becker. Ook het landelijke vluchtelingenbeleid faalt, volgens hem, doordat er wel instroom, maar geen uitstroom is. “Natuurlijk zijn ook in Amstelveen vluchtelingen uit oorlogsgebieden welkom, maar je kunt natuurlijk niet oneindig het budget (inmiddels 15 miljoen) voor deze opvang uit de algemene reserves van de gemeente voorschieten, met het grote risico dat bij een volgende crisis, een kabinetscrisis, de gelden straks anders verdeeld worden en niet terugstromen in onze reserves, die wij mogelijk zelf moeten aanvullen.” De hakken meer in het zand ten opzichte van Den Haag, was zijn devies.
