Hoewel er dertien bloemstukken bij werden gelegd, stond voorzitter Wimar Jaeger van het Dachau Monument naar hij zei toch met lege handen. Hij kon bij de zaterdagmiddag gehouden herdenking bij het monument in het Amsterdamse Bos namelijk niet om de in alle hevigheid gevoerde oorlog in Oekraïne heen. Voor het eerst in 77 jaar valt in Europa een staat een buurland aan, zei hij. Burgemeester Tjapko Poppens legde, samen met twee leerlingen van de Merkelbachschool in Buitenveldert (die het monument heeft geadopteerd), een gemeentelijke krans. Het Dachau Monument ligt tenslotte op Amstelveens grondgebied.
Het was de eerste herdenking zonder overlevenden, zei Jaeger. De enige die er nog is, Henk van de Water (98) was thuis gebleven, maar verkeert naar zijn zeggen in goede gezondheid en wil er per se de honderd jaar halen.
Nooit meer?
Intussen hebben twee of drie generaties op enigerlei wijze nog last van concentratiekampen en oorlog. Dat staat ook het Oekraïense volk te wachten, voorspelde Jaeger, die vond dat een dictator daar een land is binnen gevallen. Het Dachau Monument was onder meer bedoeld als een teken van de beslissing dat nooit meer het geweld en de discriminatie van WO2 mocht plaats vinden. Maar dat ‘nooit meer’ vergt nu bescherming tegen ‘nog een keer’, zei de voorzitter. En geweld leidt altijd tot haat. Overigens vormen nu drie stichtingen die zich met Dachau bezig houden in het vervolg één organisatie. Van degenen die het kamp overleefden komen slechts heel spaarzaam de verhalen, vol gruwelijke details, constateerde hij.
Brandsma
Namens het Nationaal Comité 4 en 5 mei sprak Arianne de Jong, die onder meer zei dat de oorlog in Oekraïne de kwetsbaarheid van wat wij vrijheid noemen aantoont. En men kan zich volgens haar afvragen of de voortekenen van die oorlog wel genoeg gezien zijn en of er naar dat inzicht is gehandeld. Talloze Nederlanders werden in het in 1933 geopende kamp Dachau vermoord, onder wie de priester Titus Brandsma, naar wie overigens een rooms katholieke kerk in Bankras is genoemd. Twee leerlingen uit groep 8 van de Merkelbachschool lazen met heldere stemmen een indrukwekkend gedicht voor, waar héél de klas aan had meegeschreven en waarin de oorlog in Oekraïne als hedendaagse beknotting van de vrijheid werd beschreven. Waarom oorlog? Die vraag, het grote ‘waarom?’, keerde talloze malen in het vers terug.
Tussen de kranslegging en na de korte stilte ter herdenking speelde de militaire kapel van de Grenadiers en Jagers.
