Tijdens de Open Monumentendagen op 8 en 9 september ken men ook de voormalige ´kleine sjoel´ aan de Randwijcklaan 13 terecht, onlangs á raison van een miljoen euro door de gemeente van de sloop gered (de grond zou voor de bouw van een villa worden gebruikt). Inmiddels is het pand definitief tot gemeentelijk monument verklaard.
“Na de zomer spreekt de gemeente samen met betrokkenen over een nieuwe invulling van het gebouw”, laat zij weten. Onlangs bezocht een uit de burgemeester en wethouder Herbert Raat bestaande delegatie van B&W het pand, samen met omwonenden (foto).
A’damse School
Die nieuwe invulling van het in 1932 door architect Philip Warners naar de bouwstijl van de Amsterdamse School gebouwtje, moet recht doen de historie daarvan, vindt de gemeente. ‘Door het te laten staan in de buurt waar het thuishoort, wordt zowel de cultuurhistorische als de architectuurhistorische waarde behouden.’
Omwonenden
Omwonenden speelden een belangrijke rol bij het behouden van het pand. Zij wilden ook dat de voormalige synagoge bleef in de buurt waar het altijd had gestaan en niet werd gedemonteerd en elders in de stad opnieuw opgebouwd. Daar kwam de gemeente aan tegemoet. In de oorlogsjaren kregen Joodse kinderen, die op andere scholen niet meer welkom waren, les in de ‘kleine sjoel’. Later hield de Joodse Raad er kantoor. Wethouder Herbert Raat (Welstand en Monumenten) vin dat dit stukje Amstelveense geschiedenis nooit verloren mag gaan. Hij geeft toe dat omwonenden, verenigd in de zogenoemde Sjoelgroep (vooral Wim Born, Yuri Colman en Mart Benders) de cultuurhistorische en architectonische waarde van het gebouw eerder inzagen dan het gemeentebestuur. “Door Born, Colman, Benders en andere betrokken Amstelveners en de medewerking van de voormalige eigenaren, hebben we de sjoel kunnen behouden”, zegt de wethouder. “Het hele college van B&W en de hele gemeenteraad zijn het erover eens: Het gebouw is van grote cultuurhistorische waarde. Een waarde die niet uit te drukken is in geld.”
Hervormd
Ooit werd het pand overigens in opdracht van de plaatselijke Hervormde Gemeente gebouwd en door jaar gebruikt als wijklokaal. De inwijding als synagoge volgde in 1938. Later in de oorlog haalden de Joodse Amstelveners er hun Joodse ster op.
Over de toekomstige bestemming gaat de gemeente dus na de zomer praten met de Sjoelgroep, erfgoedorganisaties en bijvoorbeeld de Vereniging Historisch Amstelveen (VHA). In elk geval moet die bestemming een educatief karakter krijgen, vindt de gemeente. De historie moet, wat Raat betreft, worden overgedragen op kinderen en kleinkinderen van de hedendaagse generatie. Het moet volgens hem onderdeel worden van een breder programma over de geschiedenis en in het bijzonder de oorlogsgeschiedenis van Amstelveen.
