Brentano van aanleunwoningen tot flats

Waar eens aanleunwoningen stonden, waarvan de bewoners geregeld ook werden gecontroleerd, staan nu huur- en koopflats voor jonge gezinnen. Het was ooit het enige zorgcentrum dat Brentano heette, gelegen tussen Oranjebaan en Klaasje Zevensterstraat. Das war einmal. Het zorgcentrum van weleer is nu tot een minimale en gehuurde gesloten afdeling voor dementerende bejaarden terug gebracht. De rest op het grondgebied zijn woningen voor welgestelde ouderen. Welgesteld, wegens de hoge huren.

Toen onder de vorige directeur, Lies Zuidema, de stichting Brentano de grond waar eens de aanleunwoningen stonden aan een projectontwikkelaar verkocht,  zei ze ten overstaan van een waarnemende burgemeester in een tent dat een zorginstelling zich nu eenmaal niet met vastgoed moet bemoeien.

Zorg?

Wat ze er niet bij vertelde, was dat Brentano ter plekke nauwelijks meer als zorginstelling werkte. Minimaal. De aanleunwoningen, waar een receptie informeerde – als die niet de aanwezigheid van de betreffende bewoners merkte – ‘of het wel goed ging’ bestaan niet meer. Die receptie had het destijds trouwens druk, want er waren buiten die aanleunwoningen ook circa 150 kamers die nu eenmaal bij een destijds nog bestaande verzorgingshuis behoorden. Maar dat is lang geleden en in de appartementen wonen nu jonge gezinnen, die hun huis voor dik een half miljoen hebben gekocht of maandelijks een hoge huur betalen. “Het is de bedoeling dat iedereen voor zichzelf zorgt, dat is de betekenis van deze zorginstelling”, zegt een van de bewoners. Helemaal ongelijk heeft hij blijkbaar niet, want de verhalen over de digitaal volledig onbereikbare stalling voor de scootmobiels zijn legio. Een vorige bewoner, die inmiddels naar het ook tot de organisatie behorende verpleeghuis Belmonte verhuisde, lag bijvoorbeeld daar anderhalf uur, voordat een medebewoner hem vond.

Schilderijen

Aan de Klaasje Zevensterstraat is het voor Amstelveen allemaal begonnen. De stichting Brentano’s Steun des Ouderdoms was uit Amsterdam over gekomen en bouwde er een zorgcentrum, waarvan de klassieke stijl, het sterk rooms katholieke karakter (een eigen kapel, met een daaraan verbonden pastoor) en vooral de kunst opvielen. Dat laatste was niet vreemd, want de in 1753 uit Italiaanse ouders geboren Josephus Augustinus Brentano stond te boek als een uitnemende kunstverzamelaar, die onder meer schilderijen van Rembrandt, Rubens, Frans Hals en ook veel Italiaanse schilders kocht. Oorspronkelijk handelde hij met de VOC en de West-Indische Compagnie (WIC). In zijn voor kunst bestemde pand aan de Herengracht ontving hij diverse vorsten, zoals tsaar Alexander 1 en koning Willem 1. Zichzelf liet hij portretteren door de schilder Adriaan de Lelie. Na zijn dood, zo bepaalde hij, moest een stichting voor oudere mannen worden opgericht, die vermogen kreeg uit de ruim vierhonderd schilderijen, boeken en andere waardevolle voorwerpen. Bij de herbouw, in de vorm van woontorens in 2017, bleef van die oude glorie niets over. Halverwege de negentiende eeuw was het vermogen van Brentano over gegaan van effecten in voornamelijk huizen en landerijen. Rond 1900 behoorden tientallen huizen aan de Amstelstraat, Herengracht, Utrechtsestraat en het Rembrandtplein aan de Stichting.

Niet meer katholiek

Een voormalige directeur van Brentano vertelde eens in zijn door kunst omgeven gebouw dat hij onder meer steunde op dat oude vermogen. Dat veranderde toen de Stichting Bejaardenzorg Amstelveen (SBA), dat het Huis aan de Poel had, de B veranderde in Brentano, het complex aan de Klaasje Zevensterstraat overnam en de nieuwe Stichting Brentano oprichtte, die weldra actief werd in thuiszorg en ook allerlei andere zorgtaken aanbood. In 2011 werd ook van de Hervormde Diaconie – die eerder het verzorgingshuis Vredeveld in het Oude Dorp had en later was verhuisd naar Nieuw Vredeveld aan de Rembrandtweg – overgenomen. De rooms katholieke en protestantse tehuizen waren vervangen door een neutrale – areligieuze – identiteit.

‘Oude’

‘Brentano is Brentano niet meer’, zeggen bewoners die ooit het ‘oude’ verzorgingshuis onder die naam aan de Klaasje Zevensterstraat nog meemaakten met als een der eersten voormalig KVP-wethouder Duijn in een aanleunwoning. Het is nu een van de vele vestigingen en kreeg de naam Klaasje Zevenster, want Brentano heet nu de complete organisatie. Alle grond is verkocht en ook het zogeheten ‘buurtrestaurant’ BijKlaasje is gehuurd. De ouderen die in de woontorens wonen betalen nu aan Achmea.

Eén gedeelte is nog overgebleven voor de zorg, een gesloten afdeling voor dementerenden. Of er van het vermogen van de stichter na twee eeuwen nog iets over is, weten we niet. Wel dat de voormalige Stichting Bejaardenzorg Amstelveen, die lange tijd alleen het Huis aan de Poel en de (inmiddels al jaren niet meer bestaande) Olmenhof had, niet slecht is vergaan sinds de inlijving van Brentano, dat met ingang van dit jaar een ‘nieuwe koers’ vaart en volgens de website is gericht op muziek, beweging en cultuur. ‘Uit onderzoek blijkt namelijk dat muziek, bewegen en cultuur van vitaal belang is voor (kwetsbare) ouderen.’