Geen biomassacentrale in Amstelveen – Huivering voor die in ‘achtertuin’ Diemen

Er komt van de zeshonderd door heel het land geplande biomassacentrales niet één in Amstelveen. De gemeente daar namelijk fel op tegen. De coalitie (VVD, D66 en PvdA) lijkt dan ook niet gelukkig met de centrale van Vattenvall in achtertuin Diemen.  Het landelijk tot op het bot verdeelde GroenLinks denkt in Amstelveen hooguit aan een ‘tijdelijk’ gebruik van biomassa. De SP was ook betrokken bij een digitaal protest tegen de Diemer centrale.

De meeste politieke partijen in de gemeenteraad zeggen zich aan te sluiten bij de brief van de Metropool Regio Amsterdam (MRA) aan de betreffende SER-werkgroep, ondertekend door 27 gemeenten plus twee provincies (Flevoland en Noord-Holland). Maar daarin wordt een minder hard standpunt vertolkt dan de gemeente eigenlijk wil.

Zorgen

Wethouder Floor Gordon van Duurzaamheid (D66), ondertekenaar van de MRA-brief aan de

werkgroep biomassa (in afschrift aan de ministers Van Veldhoven en Wiebes), zegt dat zij zelf een duidelijker standpunt kan innemen dan in een gezamenlijk schrijven van tientallen overheden. In de brief worden ‘zorgen’ uitgesproken over onder meer houtwinning in andere landen, luchtkwaliteit en CO2-uitstoot, die ernstiger is dan met gas en kolen. “De inzet van de MRA is er op gericht om zo snel als mogelijk te komen tot zo hoogwaardig mogelijke toepassingen van houtige biomassa”, staat er in. “Dit vereist ten eerste dat wordt geïnvesteerd in innovaties die deze mogelijk moeten maken en ten tweede dat er alternatieve warmtebronnen beschikbaar komen om het aardgas te vervangen.”

 GroenLinks

Probleem is natuurlijk dat ook GroenLinks-wethouders en gedeputeerden tekenden, die in de praktijk niet protesteren tegen de biomassacentrale in Diemen. In tegendeel: Zij zijn mede verantwoordelijk voor de daaraan gegeven vergunningen.  Ook in de Tweede Kamer bleek partijleider Jesse Klaver tegen en de woordvoerder uit zijn fractie vóór biomassa te zijn.

Steviger

Gordons standpunt laat aan duidelijkheid niet te wensen over.  “De gezamenlijke brief namens de MRA wethouders duurzaamheid had als doel een stevig (gezamenlijk) signaal af te geven aan de minister over onze zorgen omtrent biomassa. Als je zoveel partijen op één lijn wil hebben, dan krijg je zelden heel stevige opvattingen in de brief en een absoluut ‘nee’”, zegt ze. Maar het standpunt van B&W van Amstelveen is volgens haar steviger dan in de brief verwoord, waarnaar overigens haar D66-fractie verwijst. We zijn ‘terughoudend’ ten aanzien van de bouw van nieuwe biomassa centrales en we zien geen ruimte hiervoor in Amstelveen,” zegt die.

Geen hout

Gordon: “Nog los van de ruimtelijke vraag, maken wij maken ons ernstig zorgen over biomassa, ook als tijdelijke oplossing in de energietransitie, en zien op dit moment geen ruimte voor meer (houtige) biomassacentrales. Wij willen om die reden in ieder geval géén houtige biomassa centrale in Amstelveen.”

Het onderwerp komt volgens haar zeker opnieuw aan de orde bij de Transitie Visie Warmte, ook in het licht van de Diemercentrale als bron voor ons warmtenet. “Dat gaat politieke keuzes van onze raad vergen, en daar wil ik nu nog niet op vooruit lopen”, zegt ze.

Niet duurzaam, wel duur

De VVD lijkt biomassa redelijk krankzinnig te vinden. In de raadscommissie Ruimte, Wonen en Natuur (RWN) zei Jet Smit van die fractie vraagtekens te zetten bij de inzet van een biogascentrale in de regio, in Nederland voornamelijk hout gestookt, zoals vermeld in het concept RES (regionale energiestrategie). “Er is reeds wetenschappelijk vastgesteld dat het verbranden van biomassa om energie op te wekken geen duurzaam alternatief blijkt te zijn voor fossiele energie omdat het simpelweg onvoldoende CO2-reductie oplevert.”

Vraagtekens

Er zijn grote vraagtekens over de duurzaamheid van de houtwinning in de landen van herkomst, vindt Smit. Die zegt ook bezorgd te zijn over de luchtkwaliteit, met daarbij het gebrek aan reductie van de CO2 uitstoot. “Ook de vertekening van het speelveld door de hoge subsidies voor biomassa is zorgwekkend en de kans wordt groot geacht door de schrijvers van de brief dat daardoor prikkels om te investeren in innovatie verdwijnen.”

Wat de Amstelveense VVD betreft, is biomassa niet duurzaam. “En veel te duur, want zwaar gesubsidieerd en toch voornamelijk een volledig uit de hand gelopen hobby van een paar invloedrijke betweters. Geen enkele Nederlandse burger wordt er beter van, en het milieu al helemaal niet.”

Bomen

En fractielid foetert op persoonlijke titel: “Hoe krijgt men het in z’n hoofd bomen te

verbranden terwijl we diezelfde bomen hard nodig hebben voor opslag en dus reductie van CO2. Als je ‘biomassa’ even via Google opzoekt, krijg je alleen maar negatieve berichten. Ik geloof niet dat er zoveel overeenstemming is als over dit specifieke onderwerp en toch rijdt die trein nog gewoon door.”

Vattenvall, dat de biomassacentrale in Diemen exploiteert, zal worst zijn waar het geld vandaan komt, zegt men in VVD-kringen. “Als de subsidies stoppen zien ze wel weer. Het gaat over een verdienmodel volgens mij, niet over duurzaamheid”, zegt een VVD-er, die constateert dat er landelijk al zo’n vier miljard aan biomassa subsidies is uitgegeven en toegezegd.  “Weggegooid geld. Kunnen we beter de dijken voor gaan ophogen. Die vergunning in Diemen vinden wij dus inderdaad een draak, maar hier in Amstelveen gaan we daar dus niet over.”

Houtresten?

Ook Burgerbelangen Amstelveen (bbA) is tegenstander van de biomassacentrale In Diemen. Dat er vergunningen voor zijn afgegeven, is onverantwoord, vindt fractievoorzitter Ruud Kootker. Hij zegt: “BbA is geen voorstander van biomassacentrales als die gevoed worden met van ontbossing en houtkap afkomstige ‘houtresten’. Dat zijn de resten van bomen, top- en takhout die niet anders gebruikt zouden kunnen worden. Maar dat hout vervult wel een belangrijke rol in het ecosysteem van bossen en daar wordt volledig aan voorbij gegaan. In onze ogen is het een probleem dat in Nederland vooral met ‘houtachtige’ biomassa wordt bijgestookt. Bovendien wordt het beeld er niet beter op als deze biomassa ook nog eens geïmporteerd moet worden. Met kappen, verzamelen en transporteren van houtmaterialen gaan niet alleen hoge kosten gepaard, maar ook die productie en logistieke activiteiten zijn bepaald niet duurzaam.”

Hypocriet

Naar de mening van bbA gaat verbranden veel sneller dan de langzaam groeiende bossen. “Zoals het nu gaat zijn we aan de voorkant de duurzaamheid aan het prediken in de trant van ‘lang leve de biomassa’ en tegelijkertijd aan de achterkant onze duurzame principes met veel gemak overboord aan het gooien”, zegt Kootker. “Feitelijk een hypocriete opstelling.”

Nu nog protest aantekenen tegen de centrale in Diemen is protesteren tegen een gelopen koers en in zijn ogen ook niet effectief. “Maar het zou goed zijn als de partijen in de raad zich zouden uitspreken over de wenselijkheid van de biomassacentrale in Diemen. Wie weet is er een meerderheid te behalen en kunnen we met elkaar in gesprek hoe we de relatie biomassacentrale Diemen en Amstelveen naar de toekomst al of niet willen invullen”.

Populair

Fractievoorzitter Martin Kortekaas van GroenLinks in de gemeenteraad geeft toe dat er in zijn partij heel verschillend over nut en noodzaak van biomassa wordt gedacht, maar verdedigt dat met de melding dat daar “altijd ruimte is voor debat”. Volgens hem is nu niet de tijd voor ‘ferme standpunten, hoe populair die ook mogen zijn.”

Hij verwijst naar het Planbureau voor de Leefomgeving dat in een beleidsstudie schreef dat er wetenschappelijke voor- en tegenstanders zijn. Overigens volgde het PBL het klimaatakkoord en sprak zich dus vóór biomassacentrales uit.  Kortekaas lijkt dat een juiste keuze te vinden. “Als we niet in staat blijken het energieverbruik fors te verminderen, dan zijn er ook nieuwe innovatieve energiebronnen nodig, zoals toepassingen van waterstof of biomassa,” zegt hij. “Niet alles zal met wind- en zonne-energie opgelost kunnen worden. Als we niet in staat blijken om het energieverbruik fors te verminderen, dan zijn er ook nieuwe innovatieve energiebronnen nodig, zoals toepassing van waterstof of biomassa. In een innovatieproces moet je soms ook experimenteren, nieuwe ontwikkelingen uitproberen om te ontdekken wat de voor- en nadelen zijn en dat zie je ook bij biomassa.”

Debat

Hij geeft toe dat binnen GroenLinks een levendig debat is ontstaan. Maar Kortekaas heeft kennelijk zijn hoop gevestigd op andere brandstof dan bomen. “Het gebruik van reststromen biomassa (je moet daar toch wat mee) is makkelijker te rechtvaardigen dan het gebruik van primaire biomassa, bijvoorbeeld door houtkweek, want dat doet dan weer een beslag op schaarse natuur en schaarse landbouwgrond. En omdat het gebruik van biomassa ook weer beperkte CO2 uitstoot betekent, kan het eigenlijk alleen als je dat dan weer compenseert, bijvoorbeeld door ondergrondse opslag.”

Standpunt

In de politiek moet men soms lastige of pragmatische keuzes maken, vindt hij. “Bijvoorbeeld omdat er een beslissing moet worden genomen, zoals in Noord-Holland rond de centrale in Diemen. Soms dwingt de publiciteit je ook toch een standpunt in te nemen. En dan kan het zijn dat de één de stand van zaken ziet als ‘ja, mits’ en de ander als ‘nee, tenzij’. Als er keuzes gemaakt moeten worden, is GroenLinks altijd bereid verantwoording te nemen.  Wij hebben als lokale GroenLinks Amstelveen dan natuurlijk geen mening over de lastige keuzes van anderen in de partij, want die keuzes zijn ook afhankelijk van omstandigheden die wij niet altijd kennen. Duidelijk is dat er aan het toepassen van biomassa veel nadelen zitten. Gelukkig ligt er in Amstelveen nog geen concrete keuze voor het toepassen ervan voor. Dat geeft GroenLinks Amstelveen de tijd om het debat te voeren en eerst aan beeldvorming en dan pas aan oordeelsvorming toe te komen.”

Niet groen

Volgens het CDA voldoet de biomassacentrale die in Diemen moet komen aan alle regelgeving. “De centrale produceert schone energie waardoor klimaatdoelen binnen handbereik komen en bovendien is de sector blij met de grote subsidiestroom die op gang is gekomen”, zegt fractievoorzitter Pier Rienks. Maar ontbossing buiten Nederland en een hoge CO2-uitstoot vormen de volgens hem de keerzijde van deze ‘groene’ centrale. “Steeds meer mensen zullen hun huis isoleren maar de energievraag daalt niet sterk op korte termijn.”  Het CDA pleit al langer voor meer aandacht voor innovatieve energiebronnen, benadrukt hij. “Gezien de grote weerstand vanuit de wetenschap, en protesten van inwoners lijkt het ons het beste de komst van de centrale in Diemen nogmaals te heroverwegen. Als er op dit moment geen alternatieven zijn, pleit dan voor tijdelijkheid en verleen geen vergunning voor onbepaalde tijd.”

Kritisch

Ben Westendorp van Actief voor Amstelveen (AVA) ziet weinig in biomassacentrales. In een

raadscommissie pleitte hij nog voor het gebruik van laagwaardige brandstof daarvoor om bomen te sparen, maar hij is het er mee eens dat het onvoldoende voorhanden is om de zeshonderd centrales in Nederland en duizenden daarbuiten te voeden. “Wij staan kritisch daar tegenover, maar een probleem is dat biomassa in het landelijke klimaatakkoord wordt genoemd. De landelijke politiek is volgens mij rijp voor alternatief gebruik van watercentrales en kernenergie. Overigens ben ik blij dat er in Amstelveen geen velden vol windturbines komen. Volgens mij wil eigenlijk niemand die ontbossing, maar als wij doorgaan met biomassa hebben wij dat niet in de hand.”

Geen oplossing

“Niet doen”, zegt over de centrale in Diemen fractievoorzitter Patrick Adriaans van de SP. Biomassa is volgens hem helemaal geen duurzame en groene oplossing. “Afhankelijk van de aard van de biomassa die verstookt wordt, is de impact op het milieu meer of minder negatief, dus naar bestaande centrales kan met enige nuance gekeken worden.” Biomassa is volgens hem geenszins de oplossing voor de energietransitie. Die ziet hij meer in besparen, zonne-energie op land en wind energie op zee. “De SP is ook betrokken geweest bij een protest tegen de Diemer centrale. Dat ging wegens de coronacrisis digitaal”, zegt hij. “Uit Amstelveen zou die stem nog wat luider mogen zijn. De SP neemt zich dat in elk geval ter harte voor de toekomst.”

Terughoudend

Ook PvdA en ChristenUnie zijn tegen biomassacentrales, waarbij de PvdA iets

genuanceerder lijkt dan de andere twee binnen de coalitie. PvdA-raadslid Arnout van den Bosch vindt dat op dit moment biomassa niet moet worden toegepast bij nieuwe energiecentrales. Dierlijk en plantaardig restmateriaal zou alleen kunnen worden benut als daardoor geen schade elders ontstaat. “Met gebruik in kolencentrales of als vervanging van gas bij oude gascentrales past terughoudendheid. Zolang als niet onomstotelijk is aangetoond dat er reductie optreedt van stikstof en besparing van CO2 ten opzichte van andere fossiele brandstoffen en er geen bijkomende ander negatieve effecten optreden zijn wij tegen biomassa bij nieuwe energiecentrales. Helaas kunnen wij in Amstelveen niet beslissen over de realisatie van een nieuwe centrale in Diemen en gaat de discussie over wel of geen goede bijdrage aan duurzaamheid nog even door.”

Ongewenst

De ChristenUnie heeft zich zowel in de Tweede Kamer als op provinciaal en gemeentelijk niveau tegen biomassacentrales uitgesproken, meldt de Amstelveense fractievoorzitter Bert de Pijper. “De productie van biomassa mag geen ongewenste effecten hebben op het klimaat, de biodiversiteit en de voedselvoorziening,” zei Carla Dik in het parlement. En in Haarlem keerde de partij zich tegen de eventuele komst van een beoogde centrale in Haarlemmermeer, op de grens met Haarlem. “Bedrijven zijn hierin geïnteresseerd omdat momenteel op landelijk niveau biomassa nog als duurzame brandstof wordt gezien. Hierdoor komen biomassa centrales in aanmerking voor de Subsidieregeling Duurzame Energie”, zei een collega van De Pijper daar. Zelf zegt hij: “De ChristenUnie wijst de komst van een biomassacentrale in Diemen af. Ik neem een zelfde standpunt in als de partij landelijk, provinciaal een in andere gemeenten. Wij wijzen de komst van biomassacentrales af.”

Een enkeling schijnt nog te geloven dat centrales op restafval kunnen worden gestookt. Maar een Haarlems ChristenUnie-raadslid ontnuchterde hen: “Zoveel snoeiafval is er niet in onze regio en bovendien zou je snoeiafval ook kunnen omzetten in compost.”