Museum JAN en Ossip Zadkine hebben meer met elkaar te maken dan de gemiddelde Amstelvener misschien denkt. Hij maakte het beeld ‘De Verwoeste Stad’, dat sinds 1953 in Rotterdam staat. Maar de verwantschap werd duidelijk tijdens de opening van de expositie ‘Ossip Zadkine – Man, Mythe en Metamorfose’ van zijn werken. Onder meer museumdirecteur Marieke Uildriks wees erop de stichter Jan van der Togt een Zadkinefan was en persoonlijk van hem ‘De Drie Gratiën’ kocht, dat hij ook liet aanbrengen op zijn nieuwe Tomado-fabriek in Etten-Leur.
Tegelijk met de expositie verscheen een boek bij uitgeverij Waanders (voor € 24,95 te koop bij o.a. Museum JAN).
Wens
“De wens is uitgekomen”, zei Uildriks bij de opening. Zij bedoelde dat sinds het begin van haar nu bestaande functie (in 2018) graag de tentoonstelling van Zadkine wilde. Maar hij maakte veel imposante beelden. Daarbij ging hij ervan uit dat kunst ontroering moest teweegbrengen, zoals muziek en natuur.
Frans
Zelf leefde Zadkine van 1883 tot 1967. Hij was geboren als Yossel Aronovich Tsadkin (Russisch: Иосель Аронович Цадкин) uit een Wit-Russische vader en een Schotse moeder. Maar hij werd bekend als een Franse beeldend kunstenaar, die zich ook in Parijs vestigde in 1909. Daar ontmoette hij onder meer Chagall en raakte bevriend met Modigliani. Begin 1915 meldde hij zich als vrijwilliger bij het Franse leger en kreeg de functie van brancardier tot hij in 1917 gewond raakte bij een gasaanval en in 1920 trouwde hij als inmiddels Fransman met de kunstenares Valentine Prax. Het echtpaar verhuisde in 1928 naar de Rue d’Assas 100, waar Zadkine een atelier en een tuin kreeg. De Tweede Wereldoorlog bracht hij, zonder echtgenote, door in de VS om in 1946 terug te keren naar Parijs, waar hij ‘The Ossip Zadkine Studio of Modern Sculpture and Drawing’ opende en in ’47 weer zijn atelier, terwijl hij les ging geven aan de Académie de la Grande Chaumière. Daar kreeg hij ook veel Nederlandse leerlingen, onder anderen Lotti van der Gaag en Jan Wolkers.
Oudheid
Ossip Zadkine (1888-1967) werd geïnspireerd door de klassieke oudheid en de natuur, zegt het museum. ‘In zijn werk staan mythen en metamorfosen centraal.’ Vandaar ook de naam van de tentiinstelling. Naast een selecte groep sculpturen die typerend zijn voor Zadkine’s kijk op kunst en kunstenaarschap, toont het museum ook een minder bekend deel van zijn werk. Met zijn expressieve gouaches, litho’s en etsen toonde Zadkine zich volgens JAN een ‘uitzonderlijk dubbeltalent’, wiens oeuvre veel mythologische menselijke figuren toont, zoals Diana, Narcissus en Orpheus. Vooral in Orpheus herkende hij zich. Zadkine was ervan overtuigd dat een kunstenaar dode materie bezielde met zijn artistieke gave.
Zijn oorpronkelijke werk was in hout en steen, rechtstreeks uit de natuur gehaald en als het ware tot leven wordt gewekt door een beeldhouwer. Hij voelde zich sterk verbonden met de natuur, waarin hij zag dat vormen aan verandering onderhevig waren. ‘Door een proces van metamorfose kon in de natuur, net als in de beeldende kunst, de ene vorm uit de andere ontstaan.’
JAN
Zadkines bronzen beeld “De Drie Gratiën” (1950), die tot de collectie van Museum JAN, behoort vormde dus de aanleiding voor de expositie. Het beeld, met een mythologisch onderwerp, werd dus gekocht door industrieel en latere museumoprichter Jan van der Togt. Op 4 oktober aanstaande is het precies 70 jaar geleden dat Van der Togt’s nieuwe Tomado fabriek in Etten-Leur werd geopend.
Lezing
Overigens is er over Zadkine een lezing op 26 juni van 19.30 tot 21.00 uur (inloop vanaf 19.00) onder de titel ‘Ossip Zadkine – Van Parijs tot Nederland’. Wie er bij wil zijn moet
€9,50 betalen (Studenten: €5,00 en Vrienden van Museum JAN: gratis).
Om kennis te maken met zijn leven en werk, met speciale aandacht voor Parijs, waar hij dus een groot deel van zijn leven woonde en werkte. Men kan in de lezing ontdekken hoe Zadkine werd geïnspireerd door Vincent van Gogh en welke werken hij maakte voor Nederlandse verzamelaars en opdrachtgevers. Een lezing vol verhalen, beelden en context, als verdieping op de tentoonstelling ‘Ossip Zadkine, Man, Mythe & Metamorfose’ in Museum JAN. Daar wordt trouwens ook de lezing gegeven (Dorpsstraat 50).
