Ander systeem

Soms vraag ik me af of het kabinet, dat de ene crisis na de andere veroorzaakt, een cursus in Amstelveen heeft gevolgd. De grootste fracties van de coalitie – VVD en D66 – zijn dezelfde als in Den Haag. Vandaar.

Terwijl de overheid zogenaamd het standpunt huldigt dat in principe alles openbaar en bij uitzondering iets geheim is, geldt zowel landelijk als lokaal het tegenovergestelde. In Den Haag levert een oppositie in de Tweede Kamer nog iets op, waardoor bijvoorbeeld de schandelijke toeslagenaffaire na vele jaren aan het licht kwam.

VVD

Het ambtelijke verzet tegen openbaarheid is duidelijk en tot op zekere hoogte zelfs begrijpelijk. Media mogen zelfs ambtenaren meestal niet bij name noemen – zeker niet in conflictsituaties. Maar ook bestuurlijk gaat geheim vóór transparantie. De lokale VVD laat bijvoorbeeld, geheel anders dan in het verleden, geen medium toe op ledenvergaderingen. Daarin voert zij een eigen beleid en verzet zij zich tegen de landelijke trend van die partij, waarvan alle congressen online zijn te volgen en de hoogtepunten op televisie verschijnen. Maar de VVD kiest plaatselijk voor geheimhouding, omdat volgens fractievoorzitter Jet Smit men nu eenmaal makkelijker praat als er geen journalisten of andere buitenstaanders bij zijn. Daarmee wordt volgens haar de ‘transparantie’ gediend. Onzin natuurlijk, want er wordt vanuit gegaan dat geen VVD-lid over die vergadering praat (tenzij men een weinig liberaal spreekverbod oplegt) en de afdeling is er als de kippen bij is om besluiten via persberichten aan de niet toegestane pers te zenden.

SDG

Overigens beschuldig ik niet alleen de VVD. Alle landelijke partijen (op de ChristenUnie en sinds kort ook de PvdA na) zijn van hetzelfde laken en pak. Zowel links of rechts. Merkwaardig is dat de lokale partijen de deuren wagenwijd open gooien. Of dat ook zo is voor het sinds kort tot de coalitie behorende Goed voor Amstelveen (omdat die coalitie twee zetels tekort kwam wegens verlies van de VVD) is nog even de vraag. Maar GVA wil internationaal beleid – in de vorm van de zeventien Sustainable Development Goals (SDG) van de VN – op Amstelveen laten neerdalen. Misschien dat die nieuwe partij daarom bij de landelijke club welkom was en volgt zij de geheimzinnigheid die in die kring nu eenmaal gewoonte is. Wat dat betreft plaatste de ook tot de coalitie behorende PvdA zich in een uitzonderingspositie.

Cockpit

De coalitie, vooral de grote partijen VVD en D66 daarin, staat geheimhouding voor. Wat dat nog te maken heeft met volksvertegenwoordiging is volstrekt onduidelijk. Niet voor niets vergeleek wethouder Herbert Raat haar eens met de cockpit van een vliegtuig: Daar zitten wel de piloten, maar de deur blijft gesloten. Hoewel Raat nog de meest openlijke lokale bestuurder is. Zijn bezoeken aan culturele instellingen en sportverenigingen worden op de openbare agenda geplaatst. Bij die bezoeken incasseert hij zowel, lof als kritiek. De andere wethouders zijn spaarzaam met het melden van waar zij zijn te vinden. Al komen er achteraf wel doorgaans nietszeggende zogenaamde persberichten over.

Reclame

Die zogenaamde gemeentelijke persberichten bevatten uitsluitend reclame voor B&W.  Hoewel het Raat (VVD) was die – zichtbaar voor verslaggevers – op de openbare agenda liet zetten dat hij als wethouder van verkeer en vervoer een excursie met raadsleden, vervoerders en reizigersorganisatie Rover ging maken. Media meldden achteraf dat er heel veel mis was met dat openbare vervoer. Maar de gemeente kwam in een zogenaamd persbericht niet verder dan de volgende strofe: “De route liep langs meerdere OV-haltes en overstaplocaties tussen verschillende lijnen, zodat een goed beeld ontstaat van een ‘gemiddelde reis’ van een OV-reiziger. De locaties zijn onder meer aangedragen door Rover. Op elke stop gaf iemand van Rover of de gemeente een korte toelichting op situaties die goed zijn of voor verbetering vatbaar zijn. Er kan bijvoorbeeld een actie gewenst zijn van de gemeente of van het GVB, Connexxion of de Vervoerregio Amsterdam. Denk aan het verwijderen van weesfietsen, verbeteringen in het kader van het veiligheidsgevoel, rolstoeltoegankelijkheid, looproutes- en afstanden. De komende periode wordt gebruikt om de knelpunten en mogelijke verbeteringen in kaart te brengen en waar nodig actie te ondernemen.”

Verbeteringen

Eerlijk is eerlijk: Dat er verbeteringen mogelijk zijn, is al heel wat voor een zich zoveel mogelijk in geheimzinnigheid hullende overheid. Natuurlijk wordt op wat er nou precies mis is voor de rolstoelers niet verder gewezen. Daarvoor moet men toch de verslagen in de media volgen, voor zover die er waren. Ten opzichte van een ver verleden, toen nog alleen het Amstelveensch Weekblad bestond, is er heel veel aan transparantie veranderd. Die is, sinds het woord werd geïntroduceerd door politici op alle fronten verminderd. De tijd lijkt voorbij dat de pers bij alle politieke vergaderingen werd toegelaten. Ledenvergaderingen van politieke partijen werden destijds trouwens van tevoren al in advertenties aangekondigd.

Verbinding

Politieke discussie in Amstelveen hoort men nauwelijks. Als die er al is blijft die verborgen voor de gewone burger. Je zou je kunnen afvragen waarom er twaalf fracties nodig zijn om het in vrijwel alles met B&W eens te zijn en de voorstellen van het college dus goed te keuren. Alleen in verkiezingstijd lijken er politieke verschillen te bestaan. “Maar dat is verkiezingstijd”, werpt een raadslid tegen. Eenmaal behorend tot de elite die de stad geacht wordt te besturen zoekt men de verbinding en is daar trots op. Politieke verschillen, in verkiezingstijd nog onder de aandacht van de kiezer gebracht, blijven in de gemeenteraad onopgemerkt. Men is primair collega’s van elkaar, vaak uitmondend in vriendschappen, en wil het opeens ‘met elkaar’ doen. De kiezer die toch duidelijk meende op een partij te hebben gestemd die had beloofd te vuur en te zwaard diens standpunt te verdedigen, is keer op keer teleurgesteld. Geen wonder dat de kloof tussen politiek en burger steeds groter wordt. Geen wonder ook dat ongeveer de helft van de kiezers niet op komt dagen. Die democratie ook….Moesten we toch eens een ander systeem voor vinden. Dictatuur bijvoorbeeld. In aanloop daarheen kunnen we zoveel mogelijk achter gesloten deuren beslissen. Voordat het volk zich er mee bemoeien gaat…