“We kunnen het wel over architectuur en gemeenschap hebben, maar God zegt: Ik zal er zijn.” Met die woorden sloot Leo Fijen van het rooms katholieke tv-programma Kruispunt (KRO) vrijdag de bijeenkomst af waarin het dorp Bovenkerk eigenlijk de in 2018 door brand verwoeste Urbanuskerk na restauratie weer officieel in gebruik nam. Dat die méér belichaamde dan een centrum voor gelovigen werd die middag onderstreept door onder meer burgemeester Tjapko Poppens, overigens zelf wonend in Bovenkerk en zich een ‘buurman van de kerk’ noemde.
Hij zei dat de grote betrokkenheid van Bovenkerkers en anderen rond de Urbanus altijd is gebleven. Zowel hij als pastoor Eugène Jongerden spraken over een wonder, hoewel de burgemeester vooral op het herstelwerk van vele vrijwilligers doelde en de pastoor er een meer geestelijke betekenis aan gaf. De Bovenkerkers deden iets voor ‘hun’ kerk, ook als zij niet zoveel met de geloofsgemeenschap hadden, zei Poppens.
Sociale wezens
Hij dacht daarbij onder meer aan de spontaan opgekomen actie met chocoladerepen. ”De verbinding heeft wel iets moois gebracht”, zei zij. En het is ook een verbondenheid voor de volgende generatie, vulde pastoor (en deken) van Jongerden aan. De Urbanuskerk typeert niet alleen de skyline van Amstelveen, maar ook de verbondenheid van in elk geval (ook oud-) Bovenkerkers, zei Poppens. “Ik denk dat alle mensen sociale wezens zijn.”
Naast de pastoor en de burgemeester verscheen ook Cor Bouwstra, architect van VB Erfgoed in Amsterdam, achter een panel-tafel om door Fijen geïnterviewd te worden en ruimschoots hun verhaal kwijt te kunnen. Fijen legde keer op keer de verbinding tussen een seculiere en een geloofsgemeenschap en vroeg aan het einde de pastoor een gebed uit te spreken. Een opgeheven rooms katholieke kerk van Workum is trouwens de Urbanus met attributen voor het altaar te hulp gekomen. De locaties blijven bestaan in de parochie, zei een pastoor daarvan, maar ze worden kleiner en van de kerk blijft in Bovenkerk het erfgoed bestaan.
Mijn straat
Wij kunnen zo niet doorgaan, was de conclusie te men over de grote kerk in Workum trok. De diverse locaties, waaronder ook een in Makkum, moeten blijven, maar de kerk is niet langer punt van samenkomst. Daar is nu onder meer een voormalig buurtcentrum voor in de plaats gekomen, vertelde de pastoor. “In Bovenkerk gaat men opbouwen en in Workum afbreken”, zei hij. Overigens vond pastoor Jongerden wel dat de architectuur moest matchen met de oorspronkelijke van Pierre Cuypers. Volgens hem was dat gelukt. Maar hij zei ook: “Christenen zijn op weg naar God. Ik hoop dat de gerestaureerde kerk de contouren gaat versterken van wat wij willen uitdragen.”
De burgemeester: “De kerkgemeenschap is er op gericht wat ze anderen mee kunnen laten doen. Zij bereikt mogelijk mensen die wij als gemeente niet kunnen bereiken.” Hij trachtte steeds, zoals ook de Stichting Vrienden van de Bovenkerkse Urbanus, vooral de seculiere gemeenschapszin breder te zien dan de geloofsgemeenschap die nu eenmaal met een kerk is verbonden. “Wat gebeurt er in mijn straat?”, is volgens hem de vraag waar het om gaat. Maar de pastoor zei toch met leven en dood te hebben te maken.
Boek
Fotograaf, schilder en tekenaar Dolf Middelhoff bood een boek aan over het herstel sinds de brand de kerk verwoeste. De naam van de parochie, waartoe bijvoorbeeld ook de Titus Brandsma- en de Augustinuskerk behoren, werd recent gewijzigd in Heilige Mariaparochie (van parochie Amstelland). Er waren bloemen voor zowel de voormalige voorzitter Clem Venne, die afscheid van zijn functie nam, als voor zijn opvolger Hans Zandvliet. Tenslotte gaf Leo Fijen enkele aanbevelingen, waaronder: Stop met klagen over wat er in de kerk gebeurt, sticht gemeenschappen (waarbij goede communicatie hoort), vier soms heel kleine dingen en doe een beroep op mensen zondag naar de kerk te komen.
Bovenste foto: Cor de Horde
