De Deense ambassadeur Jarl Kare Frijs-Madsen opende donderdagavond onder veel belangstelling de tentoonstelling ‘Wij kussen de aarde, Deense moderne kunst 1934-1948’ in het Cobra Museum. Die wordt ter gelegenheid van het feit dat 75 jaar geleden de Cobra-beweging ontstond. Cobra is een verwijzing naar kunstenaars uit Copenhagen, Brussel en Amsterdam, die in Parijs de beweging oprichtten.
De expositie is een drieluik van kunstenaars die na de Tweede Wereldoorlog, tot aan de oprichting van Cobra, actief waren en duurt tot 14 mei.
Ovartaci
Eigenlijk was met elk van die kunstenaars iets aan de hand. Zij hadden moeite met wat men over het algemeen ‘normaal’ vond. Maar dat is gewoon voor kunstenaars, zei oud-cultuurwethouder Piet van den Heuvel, aan wie goeddeels oprichting van het Cobra Museum is te danken.
Ovartaci was eigenlijk een vroege transgender, die als jongen (genaamd Louis Marcussen) werd geboren en verlangde een meisje te zijn, wat haar strijd kostte tenslotte en haar ertoe bracht zelf de geslachtsverandering te proberen tot stand te brengen. Zij bracht overigens het grootste deel van haar leven in psychiatrische klinieken door en ontmoette Cobra-kunstenaar Asger Jorn bij een psychiater. Jorn was erg onder de indruk van haar werk en -ook al sloeg ze zijn uitnodigingen af om te exposeren in Parijs- zorgde dat twee van haar werken werden opgenomen in de persoonlijke collectie van Jean Dubuffet (tegenwoordig Collection l’Art Brut in Lausanne). Lange tijd was de verificatie van deze twee werken een onopgelost mysterie, omdat ze niet in de database van het museum terug te vinden waren. Tot gast-curator Naja Rasmussen in juli 2022 tijdens het onderzoek en samenstellen van de tentoonstelling Becoming Ovartaci ontdekte dat de werken waren gearchiveerd onder de naam ‘Gonzales’, en niet Ovartaci. Een naam die Ovartaci regelmatig gebruikte.
Roem
In 2022 kreeg Ovartaci, zevenendertig jaar na haar dood, grote internationale bekendheid als onderdeel van de 59ste Biënnale van Venetië 2022. Zij werd zelfs de openbaring en grootste vondst van het jaar genoemd. Het Cobra Museum laat met meer dan 70 schilderijen, tekeningen en sculpturen van haar zien. De tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met het Ovartaci Museum in Aarhus in Denemarken. Het merendeel van de getoonde werken zijn bruiklenen van particuliere verzamelaars die nog niet eerder aan het publiek zijn getoond. Ook de twee kunstwerken die vorig jaar werden herontdekt in Collection l’Art Brut zijn vanaf 27 januari 2023 te zien in ‘Becoming Ovartaci’.
Helhesten
In tentoonstelling komt ook één van de meest radicale Deense kunstenaarscollectieven aan bod: Helhesten (1941 – 1944), met een gelijknamig tijdschrift (‘het hellepaard’). Helhesten werd geïnitieerd door Asger Jorn. Onder de vele andere betrokken kunstenaars waren Ejler Bille, Henry Heerup, Carl-Henning Pedersen en Else Alfelt. Tijdens de Duitse bezetting in Denemarken hadden de Deense kunstenaars aanvankelijk relatief weinig last van censuur of andere beperkingen. In tegenstelling tot Nederland en België konden zij tot 1943 kunst maken en tentoonstellen zonder zich zorgen te maken over de gevolgen. De bezetting, de afzondering van het buitenland en de hechte samenwerking tussen de kunstenaars in het kunsttijdschrift Helhesten vormden een snelkookpan waarin de Deense kunst het vooroorlogse surrealisme veranderde in een spontaan-abstracte en zeer sociaal bewogen kunst.
Winkels
Voordat de ambassadeur aan het woord kwam spraken burgemeester Tjapko Poppens en museumdirecteur Stefan van Raay. De burgemeester wees er op dat Amstelveen het enige land is dat een Cobra Museum heeft en op de winkels, waaronder de Bijenkorf, die vlakbij nog topt negen uur open waren, alsmede op de vorige dag geïntroduceerde Cobra Pas, waarop Amstelveners gratis naar het museum kunnennop woensdag.
Foto vlnr: Deense ambassadeur, burgemeester en museumdirecteur Van Raay
