Dag van Amstelveense historie

Enthousiaste inwoners woonden zaterdag de presentatie bij van Jan-Jaap Mellegers in het gebouw van de Vereniging Historisch Amstelveen (VHA), die een Open Dag hield. Degenen die er niet heen kwamen hebben ongelijk. Maar de meeste Amstelveners interesseren zich blijkbaar, alle inspanningen van Erfgoed-wethouder Herbert Raat ten spijt, niet of nauwelijks voor de geschiedenis van hun stad.

Intussen is die Open Dag er wel een van ontmoeting geweest. Persoonlijk ontmoette ik een oud-collega, geboren op een boerderij aan de Bovenkerkerweg en iemand die ik nog ken van de voormalige Kweekschool van het Leger des Heils aam de Amsterdamseweg.

Boerendorp

Zowel de Kweekschool als de boerderij bestaan al lang niet meer en uit de vergeefse strijd voor het behoud van het pand van de eerste kwam de lokale politieke partij Burgerbelangen Amstelveen (BBA), tegenwoordig de grootste oppositiepartij voort.

Amstelveen, het vroegere Nieuwer-Amstel, bestaat al eeuwenlang. Mellegers toonde in zijn presentatie tal van foto’s van hoe het eens is geweest, voordat de grootscheepse kaalslag begon. Die is vooral van de laatste halve eeuw, want veel Amstelveners herinneren zich nog hoe het eens was. Maar niet meer het Nieuwe-Amstel van weleer natuurlijk, zeg maar van het begin van de veertiende eeuw. En het Amstelland van voor die tijd. “Eigenlijk was Amstelveen een boerendorp”, zei Mellegers. En velen herinneren zich dat nog. De wijken als Bankras-Kostverloren, Westwijk, Groenelaan en Middenwaard werden pas sinds de zestiger jaren van de vorige eeuw gebouwd. Veel de laatste decennia gebouwde panden, zoals kerken, werden ook weer gesloopt en vaak vervangen door flats, zoals de Carmelkerk aan de Rembrandtweg.

Dorpsstraat

Amstelveen is de stad of het dorp niet meer van vroeger, kregen degenen die de presentatie bijwoonden weer eens bevestigd. Het voorheen voornamelijk agrarische dorp, was overigens ooit een stad met 35.00 inwoners, die zich goeddeels in onder meer het Oude Dorp vestigden, waar bijvoorbeeld de Fabriekstraat is verdwenen en ter wille van de vooruitgang zo’n beetje de helft werd gesloopt en vervangen door steenvloeken. In de Dorpsstraat is trouwens is trouwens, naast vele andere panden, het Huis met de Kogel verdwenen, dat deed denken aan de eeuwen geleden door Patriotten en Orangisten geleverde strijd. Wilhelmina van Pruisen, de vrouw van stadhouder Willem V was oop weg naar Den Haag om Willems zaak te bepleiten bij de Staten, maar werd bij Goejanverwellesluis aangehouden door Patriotten. Een deel van de kogel, afgeschoten door een uit Aalsmeer via de Noorddammerlaan en Amstelveen te hulp komend legertje, ligt nu in het VHA-clubhuis.

Gemeentehuis

Van het toenmalige Nieuwer-Amstel, waar zich langs de Amstel buitenverblijven van rijke Amsterdammers waren gebouwd, werd tweemaal (in 1896 en 1921) een deel door de hoofdstad afgepakt. Annexatie, heette dat. Daarmee verdween ook het gemeentehuis aan de Amsteldijk een heel veel meer van het Amstelveense toneel. Na de eerste annexatie waren er vijfduizend inwoners over, de burgemeester bouwde huis in de Dorpsstraat (waar later de huisartsen Blok en Kok hebben gewoond) en de vergaderingen van de gemeenteraad werden gehouden in café Het Dorstige Hert, tot even verderop het nieuwe gemeentehuis (niet het huidige raadhuis) klaar was. De tweede annexatie schijnt milder te zijn geweest. De politiek is met de stad meegegroeid. De boeren hebben nu eenmaal andere belangen dat de bevolking die nu de VVD en D66 tot de grootste partijen maakte…