Lokale journalistiek blijft RTVA en politiek

Lokale journalistiek blijft, als het er op aankomt, toch een zaak van de politiek. Dat blijkt uit het voorstel van B&W aan de gemeenteraad. Soms bekruipt sommigen een gevoel van terug verlangen naar vervlogen tijden. Men had toen eigenlijk maar één medium in Amstelveen: het Amstelveens(ch) Weekblad. Dat was zich terdege van dat ene kanaal bewust en schuwde om die reden ook de kritiek op het gemeentebestuur en de -raad niet. Stiekem verlangden sommige redacteuren wel eens naar een concurrent, want monopolie heeft journalistieke nadelen.

Maar het werd wel volledig gefinancierd door abonnees (dekking in de buurt van de 90%) en adverteerders, die het soms ook aan de stok kregen met de redactie. Maar de onderneming die erachter zat, begreep dat een stevige redactie het behoud van de krant was, hoewel zij soms knarsetandend een dijk van een adverteerder zag weggaan als gevolg van een redactioneel stuk. Overigens kwam zo’n adverteerder later wel weer terug, want elk nadeel heeft zijn voordeel, ook een monopolie-positie.

Geld graag

Er kwamen wel meer kranten, die weer verdwenen. Het AW werd opgeslokt door de Telegraaf en later kwam dus de lokale omroep. Wat nooit met kranten was gebeurd, voltrok zich ten aanzien van het nieuwe medium. Dat moest worden gefinancierd door de plaatselijke overheid, die daarmee regelrecht een nieuwe concurrent van de andere media financiële wind in de zeilen gaf. Intussen kalfden professionele redacties bij kranten – ook landelijk – steeds meer af en zagen camerageile lokale politici hun kans schoon bij het gesubsidieerde tv-station (radio zou ook een onderdeel van de nieuwe omroep zijn maar verwerd tot de zoveelste muziekzender, voornamelijk gerund door hobbyisten). Journalistiek is RTV Amstelveen, werd de nieuwe opvatting. Daar lijken lokale politici evenzeer van overtuigd als het Commissariaat van de Media.

Wet

RTV Amstelveen werd ook het enige nieuwskanaal met een wettelijke basis. Er kwam een wet die in feite de uitzendlicentie en een budget voorschreef aan de omroep als enig door de stad betaald medium. Andere media mochten nog wel, maar het geld ging naar RTVA. En dat station vraagt nu veel meer, omdat het naar de opvatting van politiek en zichzelf hét plaatselijke (en regionale) journalistieke kanaal is.

Impuls

Het Mediafonds is opgericht om de journalistiek een impuls te geven. De projectmatige aanpak en de procedures daar omheen, maken het ongeschikt voor het volgen van dagelijks nieuws en blijft beperkt tot langdurige Zembla-achtige activiteiten. Niets mis mee, maar bij redacties ontbreekt mogelijk de capaciteit om een goed voorstel in te dienen. Dat wordt trouwens uiteindelijk beoordeeld door de lokale politici, of die verstand van journalistiek hebben of niet. Voor de valkuilen die dat voor zowel de journalistiek als de politiek meebrengt, waarschuwde de journalistenbond NVJ al. Die ziet in de nu aan de gemeenteraad voorgestelde opzet totaal niets.  Maar ja, dat is weer geen politieke club, werpen raadsleden misschien tegen.

Diepgang

De gemeenteraad acht het Mediafonds in staat  ‘een impuls voor kwaliteit en diepgang van de lokale journalistiek’ te geven. De NVJ verwacht er niets van. In de voorbereiding hebben politici, niet journalisten, de hoofdrollen gespeeld. Er kwam eerst een uit raadsleden bestaande ‘werkgroep’, die samen met een raadscommissie de uitgangspunten voor de Mediaraad vaststelde. Het standpunt van RTVA, dat in samenwerking met NH Nieuws de zender AmstelNieuws wil stichten, is eigenlijk: Betalen als overheid en verder bek houden. Misschien kort gezegd, maar daar komt het op neer. Het probleem is dat de politiek er verantwoordelijk voor wordt geacht waar de gemeenschapsgelden heen gaan (al lijkt dat met de NPO in Hilversum nauwelijks te spelen).

Vinger

Politici willen graag hun niet-professionele vinger in de journalistieke pap blijven steken. Om – al dan niet gespeeld – politiek idealisme, bijvoorbeeld verband houdend met gemeenschapsgeld, of minimaal wegens de dosis ijdelheid die nu eenmaal met hun vak of hobby samenhangt. De gemeenteraad stelde de uitgangspunten vast, die de basis vormen voor de door het college van BenW vast te stellen regels voor de Mediaraad. Politici hebben dus het laatste woord en de vraag dringt zich op hoe onafhankelijk de onafhankelijke journalistiek kan zijn. Te meer daar de laatste beoordeling aan de wethouder is, waarmee die kan afwijken van het advies van de professionele (?) Mediaraad. “Aanvragers (van subsidie, redactie) kunnen de nadere regels gebruiken om te zorgen dat aanvragen aansluiten bij de door uw raad gestelde kaders”, staat er letterlijk in het voorstel aan de gemeenteraad. Ofwel: Journalistiek prima, maar wel volgens de politieke bepaalde kaders. Die gemeenteraad maakt dus uit wat wel en niet onafhankelijke journalistiek is. De gemeenteraad wordt geacht te toetsen “of profielen de intentie weerspiegelen van het gesprek in de raadscommissie”, staat er in het voorstel. In de uit minimaal drie en maximaal vijf leden bestaande mediaraad komen naast ‘deskundigen’ ook ‘maatschappelijke leden’.

Werving

In het voorstel staat verder: “Deelname van raadsleden bij de werving vergroot de kans op vertrouwen in de mediaraad. De mediaraad is de spil waaromheen enthousiasme en ook twijfels draaien. Dat bleek uit de commissievergadering. In combinatie met de vastgestelde profielen biedt dit een verdere waarborg voor een professionele, bij Amstelveen betrokken, onafhankelijke en divers samengestelde mediaraad.” Het betekent dus dat de door de politiek vastgestelde ‘profielen’ de mate van professionaliteit der journalisten en hun werk bepalen.

Het is goed bedoeld allemaal, moet de burger wel aannemen, maar de politiek houdt het laatste woord. In elk geval heeft die de schijn zwaar tegen. Door politiek gedreven journalistiek lijkt een contradictio in terminis.