Dat dieren recht hebben wordt in het parlement betoogd door de Partij voor de Dieren, maar het Amstelveense GroenLinks-raadslid Stieneke Kruijer wil een stap verder gaan. Voor haar hebben ‘dingen’ als De Poel ook rechten.
Zij vraagt zich af of daarover niet eens een pleidooi kan worden geschreven. Onder de titel ‘Wat wil De Poel nou eigenlijk zelf?‘. Die vraag zou dan verplicht leesvoer moeten zijn voor beleidsmakers en politici in Amstelveen.
Wad
In zekere zin ging de schrijversvakschool Groningen daarin voor. Die schreef naar aanleiding van de Spinozaprijs-uitreiking een wedstrijd uit onder de titel ‘Latour op het Wad’, met als opdracht uit niet-menselijk perspectief een verhaal te schrijven over de impact van de containerramp in 2019 op de Noordzee.
“Als raadslid van GroenLinks raak ik bij dit soort vernieuwende ideeën geïntrigeerd door mogelijkheden en consequenties voor Amstelveen. Stel dat we van de rivier de Amstel een rechtspersoon maken. Wie vertegenwoordigt dan de rechten van de rivier. Wordt dat een mooi gezamenlijk project voor de gemeenschap in Nes?”, vraagt zij zich af.
Met de rechten van De Poel moet volgens haar rekening worden gehouden bij de gemeentelijke recreatieve plannen voor de noordelijke poeloever. “Wat vindt De Poel zelf van die plannen als het een rechtspersoon zou zijn?”, vraagt zij zich af.
Latour
Met het onderwerp zijn al langere tijd milieuactivisten, juristen en filosofen bezig. Zij discussiëren over het juridische recht van de zogenaamde niet-mens-dingen. Kruijer: “De Franse wetenschapsfilosoof Bruno Latour, die afgelopen november de Spinozalens in ontvangst nam, pleit zelfs voor een Parlement der Dingen. Volgens hem leven we in een tijdperk waarin we onszelf niet meer als uitzonderlijk moeten beschouwen, maar als deel van een geheel.”
De mens zou zich niet meer verheven moeten voelen boven de rest van de natuur en haar zonder scrupules gebruiken voor economisch gewin, vinden Kruijer en Latour.
Rentmeesterschap
Het raadslid zet zich af tegen het christelijke gedachtengoed omtrent het rentmeesterschap van de mens. Dat plaatst de mens boven de natuur en is volgens haar niet meer houdbaar. “Weg is het door ons zelf gecreëerde voetstuk. Want mens en natuur zijn niet van elkaar gescheiden te zien, maar interacteren, worden door elkaar beïnvloed en hebben dus voortdurend met elkaar te maken. Als de niet-mens dingen zo belangrijk zijn dan moeten we die dingen ook een stem geven in het politieke debat en in onze rechtstaat, aldus Latour.”
In het bestaande rechtstelsel heeft de natuur zelf geen status en wordt door de rechter niet ontvankelijk verklaard, cinstateert Kruijer. “Stel dat dit gaat veranderen, dat we de niet-mens-dingen zelf onvervreemdbare rechten geven, dat zou een fascinerende juridische ontwikkeling zijn, een nieuw paradigma in de westerse wetenschap. Laura Burgers, die in november haar proefschrift Justitia, the People’s Power and Mother Earth aan de UvA verdedigde, hield in Spui25 een lezing over deze juridische ontwikkelingen naar aanleiding van de uitreiking van de Spinozaprijs aan Latour. In sommige delen van de wereld heeft de natuur al een juridische status om zichzelf te beschermen. Op 5 augustus 2014 kreeg de Whanganui in Nieuw-Zeeland als eerste rivier ter wereld een rechtspersoonlijkheid. In Colombia is de rivier de Atrato door de rechter tot rechtspersoon verklaard. In Nederland onderzoekt een collectief van filosofen, kunstenaars, wetenschappers en beleidsmakers, verenigd in De Ambassade van de Noordzee, of de Noordzee een eigen status kan krijgen.”
Ik snap er geen bal van. Wat wil deze mevrouw dan met de Poel? De gemeenteraad is toch geen filosofisch clubje. Wel dat je vanuit een bepaalde filosofie iets wil concretiseren, maar dat doet ze niet.
Waren indianen milieu-activisten?
Spinozaprijs voor Latour is wel passend want voor Spinoza waren God en natuur één en dezelfde.
De Poel is ontstaan is ontstaan als gevolg van veenafgravingen in de 19e eeuw. Er is niets natuurlijks aan De Poel, het is door menselijk ingrijpen ontstaan. Er is in Nederland wat betreft ongerepte natuur bitter weinig. Kortom de stelling van deze GroenLinks-dame slaat als een tang op een varken…Men kan politiek wel beslissen dingen aan hun lot over te laten zoals met Rottumeroog vanaf 1991. Gevolg is dat dit eiland te maken heeft met duinafslag….
Gaan wij als mensheid dingen aan de natuur overlaten krijg je soms situaties als overstromingen en onveiligheid. Zeker in Nederland. Ook gebrek aan investeringen in kade-onderhoud zoals in Amsterdam leidt tot de nodige situaties. Tot zover de filosofische GroenLinks ideetjes.
Wat wilt u nou zeggen? Er bestaat ook zoiets als historisch gegroeid landschap. Moeten we dat ook allemaal veranderen? Dan kunnen we net zo goed op de Veluwe allemaal Bankrastorens bouwen.
De Poel is net zo natuurlijk als een kratermeer of de Oostvaardersplassen. De oorzaak van het ontstaan is niet bepalend voor het natuurlijke gehalte van een plek, maar wel de fysieke omstandigheden levensprocessen die er na het ontstaan heersend zijn.