Onduidelijk wat herstel Urbanus kost

“We bouwen een kerk in een tijd waarin de ontkerkelijking toeneemt”, zei pastoor Eugène Jongerden dinsdagavond in een afgeladen Noorddamcentrum. “Een markant moment”, had eerder vicevoorzitter Ad Verkleij van de parochie Amstelland het – mogelijk om andere redenen – dan ook genoemd. Door architect en bouwer werd informatie verschaft over herstel van de Urbanuskerk, icoon van Bovenkerk. Maar hoeveel het gaat kosten, wilde Verkleij niet zeggen. “Veel”, verzuchtte hij alleen toen daarnaar werd gevraagd.

Hoewel goed verzekerd, dekt de assurantie niet alles wat men meteen aan de in 2018 door brand goeddeels verwoeste kerk wil toevoegen, betoogde iemand van de voortdurend naar sponsors zoekende stichting Vrienden van de Bovenkerkse Urbanus. Er is 270.000 euro binnen, maar dat is zo ongeveer een kwart van waar zij naar streeft. Dat geld is nodig om bijvoorbeeld de toegankelijkheid, duurzaamheid, verlichting, verstaanbaarheid (door o.m. een ringleiding) en dergelijke te verbeteren. Want de verzekeraar vergoed alleen het herstel van de schade aan het gebouw. Maar de ‘vrienden’ willen ook de destijds door een kunstenaar aangebrachte en beeldbepalende ‘statiën’ terugbrengen en heeft daarom behoefte aan meer donateurs.

Anderhalf jaar

Het eigenlijke herstel van de kerk is in het vorige jaar alleen voorbereid, bleek uit wat Verkleij zei. Er waren talrijke vergunningen nodig, toestemming van het bisdom voor de herbouw, aanbesteding, architect zoeken  enzovoort. De brand heeft er intussen wel ingehakt in Bovenkerk. Zes jaar lang duurde de restauratie en voor het weekend waarop het orgel in gebruik zou worden genomen, was die weer teniet gedaan. “Wij zijn nu anderhalf jaar verder”, zei de onlangs tot deken gepromoveerde Jongerden. Die memoreerde dat ook de gemeente Amstelveen volledig achter de herbouw van de kerk staat en de acties die er gevoerd worden door talloze vrijwilligers. “Wij hebben als gemeentebestuur enorme waardering voor wat hier allemaal gebeurt en de saamhorigheid die van deze gemeenschap”, zei wethouder Marijn van Ballegooijen, die uit de zaal applaus kreeg. Hij prees de vele vrijwilligers die zich met het herstel bezig houden.

Monumenten

Architect Cor Bouwstra van bureau Verlaan en Bouwstra, dat net als bouwer Nico de Bont veel ervaring heeft met restauratie van monumenten, vertelde wat de plannen zijn. Hoewel hij toegaf voorstander van een sprinklerinstallatie te zijn, komt die er waarschijnlijk niet. Ook dat begreep hij. “Als een kerk eenmaal brandt, doe je er niets meer aan”, zei hij. Bouwstra gaf toe dat het vuur voor een dramatische schade zorgde, al heeft de brandscheiding tussen toren en schip volgens hem goed gefunctioneerd. Maar het dak is afgebrand. De gewelven in het middenschip gingen verloren en een deel is volledig ingestort. Ook van de glas in loodramen zijn er veel verwoest. “Wat er nog staat, willen wij behouden”, zei hij. Voordat met aan de gewelven begint, wordt eerst als het ware een proefgewelf gemaakt.

Kruisweg

Het metselwerk is een verhaal apart, omdat veel water in de stenen is getrokken. “Daar moet je ook iets aan doen.” De kruiswegstaties hebben te lijden gehad van waterschade en roetvervuiling. “Een bijzondere studie zullen de beelden vergen”, zei Bouwstra. En dat vergt een zoektocht naar financiën, waarvoor ook de stichting acties voert.

Specialisme

Evelien Schrijver is de projectleider van bouwer Nico de Bont, gespecialiseerd in het (her) bouwen van monumenten. Daarvan toonde zij, net als trouwens Cor Bouwstra, tal van voorbeelden, waaronder de Domtoren in Utrecht en diverse panden – zoals de Hollandse Manege – in Amsterdam. De Bont wil ook veel leerlingen van de eigen vakschool in Bovenkerk aan het werk laten, om hen het specialistische vak in de praktijk te laten uitvoeren.  Het nieuwe dak is geprefabriceerd en ligt er dus snel, vertelde Schrijver. Ze zei onder de kap de gewelven te zullen herstellen en daarna zich aan de rest van het interieur te wijden.

De missen in het Noorddamcentrum, dat de kerk vervangt, gaan zo lang mogelijk door, maar niet uitgesloten is dat naar een andere kerk van de parochie Amstelland op den duur wordt uitgeweken, vertelde pastoor Jongerden.