Stromende regen was evident van invloed op het bezoek bij de woensdagavond gehouden jaarlijkse herdenking bij het Indië-monument in het Broersepark. “Laat de regen ons niet weerhouden hier te zijn”, zei voorzitter Clemens Bouwens van de organiserende stichting tegen degenen die, gewapend met paraplu, het weer hadden getrotseerd.
De boodschap die zij meekregen van de diverse sprekers was in feite dezelfde als ieder jaar: Het was vreselijk in de Japanse kampen, waar velen het leven lieten, en een dergelijke oorlog mag nooit meer voorkomen. Een overigens nogal onvervulde wens in een wereld vol oorlogen, martelingen en geweld. Bouwens van de Stichting Herdenking Gevallenen en Slachtoffers in Nederlands Indië, gebruikte regels van schrijfster Mischa de Vreede, die meldde uit het kamp een rugzakje vol verhalen te hebben meegenomen.
Niet verteld
Die verhalen werden vaak niet verteld in het Nederland, waar de uit toenmalig Nederlands Indië gerepatrieerden zich nauwelijks welkom en thuis voelden. Zij hadden het land waarin zij veelal waren opgevoed achter zich gelaten en kwamen terecht in een natie die net had geleden onder de Duitse overheersing, inclusief een hongerwinter en zo. Indië was voor velen een ver van mijn bed show.
Vele verhalen van de mensen uit Japanse kampen en oorlog in Indië zijn niet uitgesproken, zeiden diverse sprekers. Onder hen ook burgemeester Tjapke Poppens van Amstelveen, die ook de herdenking zag als een herinnering er aan dat de verschrikkingen van toen wat hem betreft niet herhaald mogen worden. Wanneer komt er vrede? Die vraag van toen en nu herhaalde hij. Maar de burgemeester stond in het bijzonder stil bij degenen die, vaak ver van geliefden, in een kamp moesten buigen voor de commandant ervan en verlangden naar een thuis. “Een verlangen dat sterker was dan de angst en de ontberingen”, zei hij. Maar ook hij vroeg aandacht voor de worsteling in het Nederland waar de overlevenden zich ook niet optimaal thuis voelden.
Verlangen
Bob Schuitemaker vertelde uitvoerig over zijn jeugdjaren in Japanse barakkenkampen op Sumatra, waar hij ook de bevrijding door een Amerikaanse atoombom op Japan meemaakte.
“Brandend Verlangen”, waaraan de burgemeester refereerde, is het landelijke thema van de op veel plaatsen gehouden Indië-herdenking, met donderdag een nationale versie in Den Haag. Maar, zei voorzitter luitenant-kolonel Saiboo van de Bond van Wapenbroeders, brandwonden leveren littekens op. Achterkleinzoon Rikkie Gielen van René Schäfer, krijgsgevangene in Nagasaki tijdens de val van de tweede atoombom daar, las een passage uit het boek ‘Terug naar Fukuoka 14’. De muziek werd verzorgd door de Regimentsfanfare Garde Grenadiers en Jagers o.l.v. kapitein H. van Bruggen.
