Amstelveen en tal van andere gemeenten in de provincie Noord-Holland hebben een brandbrief gestuurd aan ministers Van Engelshoven (cultuur) en Ollongren (binnenlandse zaken), beiden van D66, waarin zij meer aandacht vragen voor lokale kunst- en cultuurinstellingen. Die is ook ondertekend door GS van de provincie zelf. Hun grief is dat het Rijk zich richt op door de regering gesubsidieerde instellingen met nationale en internationale bekendheid, zoals het Koninklijk Concertgebouw Orkest. Maar kleine lokale instellingen worden over geslagen en vormen toch een belangrijk deel van de culturele infrastructuur.
Daarvoor vragen talloze gemeenten in Noord-Holland de ministeriële aandacht. Wethouder Herbert Raat (kunst en cultuur) heeft de brief ondertekend namens de gemeente Amstelveen. “We trekken gezamenlijk op richting Den Haag om dit onderwerp goed op de agenda te krijgen”, zegt hij. “Als gemeente kunnen we dit niet alleen.”
Volgens hem bevindt de helft van de culturele infrastructuur zich in Noord-Holland. “De culturele sector in onze provincie is van groot zowel maatschappelijk als economisch belang. Wij vinden dat ook de regionale instellingen in aanmerking moeten komen voor de nationale steunmaatregelen.”
Breder
Voor een selectie lokale en regionale instellingen zijn beperkt middelen ter beschikking gesteld, onder voorwaarde van cofinanciering, staat in de brief aan de twee ministers. “Wij vragen om bredere aandacht voor de regio en de financiering van de maatregelen die nodig zijn om de culturele sector door deze crisis te leiden.”
In Amsterdam zijn één op de tien inwoners economisch afhankelijk van de culturele sector. Hun eerste schade, omzetverlies tussen maart en juni, is berekend op 500 miljoen euro. Twee van de drie musea, theaters en gezelschappen zijn afhankelijk van subsidies van gemeenten en provincies. “Het betekent dat het redden van culturele instellingen voornamelijk rust op de schouders van gemeenten en provincies”, zeggen de briefschrijvers.
Steunpakket Rijk
Natuurlijk is belangrijk dat landelijke fenomenen in Noord-Holland – zoals Concertgebouw, Teylersmuseum of Muiderslot – door de coronacrisis komen., geven zij toe. Maar minstens zo belangrijk zijn volgens hen de theaters, musea en podia buiten de grote steden, in de Metropoolregio Amsterdam en Noord-Holland Noord, vinden zij. Onder meer als voedingsbodem voor talent. “Zij zijn de plek waar mensen dichtbij huis van cultuur kunnen genieten, van lokale gezelschappen tot professionele producties. Zonder de culturele instellingen in de regio krijgt een brede getalenteerde groep niet de kans door te groeien, komen kinderen niet in aanraking met cultuur en verliezen vele mensen in de culturele sector hun baan.”
Mogelijkheden beperkt
In de brief staat verder dat het Rijk veel verantwoordelijkheid bij de lokale overheden heeft gelegd. Dat mag dan wel van vertrouwen getuigen, maar het is niet toereikend, omdat de financiële mogelijkheden bij de decentrale overheden schraal zijn. “Lokale overheden doen tot op heden alles wat in hun vermogen ligt om hun culturele instellingen en evenementen overeind te houden. Huren worden uitgesteld, subsidies worden eerder uitgekeerd en waar mogelijk wordt hard meegedacht over hoe de kunst- en cultuursector zo snel mogelijk het werk weer kan oppakken. Maar de mogelijkheden zijn beperkt: zonder extra middelen kunnen wij de instellingen niet redden. Scenario’s als (tijdelijke) sluiting, afschaling en andere alternatieven behoren tot de mogelijkheden.”
Kaalslag
Het kabinet vroeg in zijn regeling om cofinanciering door gemeenten en provincies. Dat gaat voorbij aan de werkelijkheid, constateren Raat c.s. “Veel gemeenten stonden voor de coronacrisis al voor grote financiële uitdagingen door dalende inkomsten uit het Gemeentefonds en de kosten voor de decentralisaties van de jeugdzorg, participatiewet en het sociaal domein. Extra financiële steun voor instellingen of het kwijtschelden van huur of andere lasten is in veel gemeenten niet mogelijk zonder compensatie door het Rijk”, staat er in debrief. “Een groot deel van de theaters, musea en podia dreigt door de coronacrisis het kind van de rekening te worden, met een ware kaalslag in ons cultureel landschap als gevolg.”
Gevaar
De bestuurders uit Noord-Holland doen een klemmend beroep op de ministers hun musea, theaters en podia te helpen redden. “Voor onze inwoners, maar ook voor al die verenigingen, artiesten en producenten die juist die lokale en regionale culturele instellingen nodig hebben om hun werk of hobby uit te oefenen.” Het nu bestaande hulppakket van het kabinet brengt regionaal de cultuur in groot gevaar, zeggen zij. “Wij hebben op korte termijn hulp nodig.”
