De Metropoolregio Amsterdam (MRA), die gevormd wordt door 56 gemeenten in Noord-Holland en Flevoland, is een van de in economisch opzicht welvarendste regio’s ter wereld. Maar daar nam ook de armoede fors toe, sterker dan in de rest van Nederland. Dat staat in de Economische Verkenningen 2024 van de regio. Ook op het punt van duurzaam- en veiligheid is het slecht gesteld, al vinden internationale bedrijven het aantrekkelijk zich er te vestigen. In het laatste decennium is volgens de Verkenningen ‘brede welvaart’ geboekt. Het verdienvermogen nam toe. En op gebied van duurzaamheid zijn de emissies van fijnstof gedaald tussen 2012-2022 en is de opwek van duurzame energie toegenomen.
Dat laatste vindt wethouder Adam Elzakalai van Economische Zaken (foto) ook belangrijk. “Om zowel individuele welvaart als collectieve voorspoed te bevorderen, is het van essentieel belang om gezamenlijk te investeren in innovatie, duurzaamheid en lange termijn groei. Dit kan alleen succesvol zijn door inclusief samen te werken binnen de MRA,” zegt hij.
Sterke groei
In de MRA is bijvoorbeeld sinds 2017 de economische groei sterker dan in de rest van Nederland. Dit jaar wordt 1,5 % verwacht en in de rest van Nederland 1,1 %. Voor volgend jaar zijn die cijfers 2,1 en 1,6 procent. Maar de gestelde duurzaamheidsdoelen dreigen niet te worden gehaald; de uitstoot van fijnstof is bijvoorbeeld te groot, maar met de economie gaat het goed, al profiteert niet iedereen ervan. De armoede mag dan wel bijna gehalveerd zijn, maar zij is toch hoger dan in de rest van het land. Overigens werken wel een behoorlijk aantal HBO-ers in de regio, maar het staat er slecht voor met de veiligheid en de vrijwilligers. Ook is men in MRA ontevreden over de woonomgeving en in het algemeen met het leven dan in de rest van Nederland. De Economische Verkenningen werden dinsdag in een bijeenkomst in de Openbare Bibliotheek te Amsterdam gepresenteerd door prof. dr. Henri de Groot, hoogleraar Regionaal Economische Dynamiek aan de Vrije Universiteit, en dr. Arjan Heyma, adjunct-directeur van SEO Economisch Onderzoek.
Brede welvaart
Op het gebied van brede welvaart – kort samengevat: een slimme, duurzame en inclusieve ontwikkeling – maakte men in het MRA-gebied de laatste jaren wel op veel terreinen progressie, zegt de MRA op basis van de verkenningen. De MRA wijst bijvoorbeeld op het gebied duurzaamheid en de opwekking van niet-fossiele energie. Maar tegenover het toegenomen vermogen staat voor niet-academisch gevormden een hoge werkloosheid en een hoge gemiddelde schuld per huishouden. “De verdeling van welvaart en de zorg voor kwetsbare groepen vraagt om voortdurende aandacht,” zegt MRA. “De afstand tot voorzieningen nam toe en de mate waarin vrijwilligerswerk wordt gedaan en de ervaren gezondheid gaan in de MRA achteruit.”
Amstelland-Meerlanden
Dat ligt anders dicht bij huis. De deelregio Amstelland-Meerlanden, waartoe Amstelveen behoort, draagt veel bij aan de economie van de MRA en het inkomen per inwoner is daar hoog en de werkloosheid laag in vergelijking met de totale metropoolregio, vooral dankzij Schiphol en alle economische activiteiten die met de luchthaven samenhangen. “Inwoners van Amstelland-Meerlanden voelen zich veilig in hun buurt.”
In de afgelopen tien jaar zijn op het gebied van brede welvaart zeer gunstige ontwikkelingen te zien in Amstelland-Meerlanden als het gaat om de uitstoot van fijnstof, het opwekken van zonne-energie, het inkomen per inwoner en op de arbeidsmarkt. Het vertrouwen van inwoners in anderen is toegenomen. Ongunstig zijn ontwikkelingen rond de afstand tot voorzieningen, de mate waarin vrijwilligerswerk wordt gedaan en het contact met familie, vrienden of buren.
Keuzes
“Het gaat goed met onze economie en ook in tijden van onzekerheid en economische stagnatie doet de MRA het goed, maar dat is geen zekerheid voor de toekomst”, zegt de Amsterdamse wethouder Sofyan Mbarki (Economische Zaken), die ook voorzitter is van het MRA-platform Economie. “We zullen daarom duidelijke keuzes moeten maken om ervoor te zorgen dat onze economie ook op termijn gezond en duurzaam is. Om ervoor te zorgen dat iedereen mee kan profiteren van deze welvaart moeten we ons blijven inzetten voor een inclusieve arbeidsmarkt met kansen voor iedereen, voor een schone, veilige en duurzame woonomgeving en het bevorderen van kansengelijkheid.”
Werkgelegenheid
De werkgelegenheid in de Metropoolregio Amsterdam steeg vorig jaar met 33.000 werkenden, na een groei van 66.000 werkenden in 2022. Het grootste deel van deze groei is in beide jaren mogelijk gemaakt door een toename van de bevolking. In 2023 groeide de MRA namelijk met 36.000 inwoners. De bevolking groeide daarmee met 1,4% ten opzichte van een jaar eerder, naar 2,6 miljoen inwoners. De bevolkingsgroei in de MRA is al sinds 2015 ruim hoger dan het gemiddelde groeipercentage van de Nederlandse bevolking. De recente bevolkingsgroei van de MRA is het gevolg van een toestroom van mensen van buiten Nederland (met name Oekraïners en (kennis)migranten uit Azië) die het negatieve binnenlandse migratiesaldo overtreft. Ook voor de komende jaren is de verwachting dat de bevolking in de MRA sneller toeneemt dan in de rest van Nederland.
Knelpunt
De aantrekkingskracht van de MRA als woon- en werkregio, in combinatie met beperkte mogelijkheden om de woonvoorraad uit te breiden, zorgt voor een steeds krapper wordende woningmarkt in de regio. Daardoor zijn de huizenprijzen in de MRA tussen 2014 en 2023 veel meer gestegen dan in de rest van Nederland. Dit kan een belangrijke reden zijn voor werkenden in andere delen van Nederland om niet te verhuizen naar de MRA en voor inwoners van de MRA om juist naar andere delen van Nederland te verhuizen.
Toekomst
Ondanks de economische groeicijfers is het functioneren van de regionale economie toe aan een herijking, waarschuwen de onderzoekers. Het regionale groeimodel van de afgelopen tientallen jaren was sterk gericht op het aantrekken van technologisch hoogwaardige en kennisintensieve banen en het uitbreiden van de knooppuntfunctie, die Amsterdam sinds de zeventiende eeuw kenmerkt. Dit heeft de regio geen windeieren gelegd. De MRA heeft zich de afgelopen decennia ontwikkeld tot een krachtige metropool die een aantrekkelijke vestigingsplaats biedt voor bedrijven en werknemers. De regio biedt een internationaal vermaarde combinatie van een aantrekkelijk woon- en werkklimaat, stellen de onderzoekers vast. In de periode 1995 – 2022 heeft de economie van de MRA zich meer dan verdubbeld in omvang. In dezelfde periode groeide de economie in de rest van Nederland met 75%. De regio heeft zich ook weerbaar en wendbaar getoond in tijden van tegenslag na de Grote Recessie (2008-2014) en de recente coronapandemie. Maar met de grote transities waar de regio voor staat, op het gebied van klimaat, energie en digitalisering is dit model toe aan een ‘fundamentele heroriëntatie’.
Investeringen
Gedeputeerde Esther Rommel van Noord-Holland en vicevoorzitter van het MRA-platform Economie vindt dat het economisch voor de wind gaat goed nieuws. “Maar er zijn grote uitdagingen, zo blijkt uit deze verkenningen”. zegt ze. “Vooral de verduurzamingsopgave duldt geen uitstel. We hebben te maken met snelle klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en de problemen met zowel de hoeveelheden als de kwaliteit van ons drinkwater. Hier is dus echt actie nodig. De aanpak van het duurzaamheidsvraagstuk vraagt om op de lange termijn gerichte en gezamenlijke investeringen van de MRA-deelnemers.”
Rijkdom en armoede zijn beide produkten van marktwerking, het leidende principe van neoliberalen
De markt verdeelt schaarsten niet op een rechtvaardige, verstandige en duurzame manier, maar op de meest lucratieve, namelijk door te verkopen aan de meestbiedenden. Dus aan de (relatief) rijken.
(Relatieve) armoede heeft op de markt een functie, namelijk het drukken van de prijs van arbeid. Omdat Nederland te weinig armen heeft, worden die geïmporteerd. Immigratie, dus.
Zodra die (nogmaals: relatieve) armen ziek, oud, veeleisend en zodoende te duur worden, neemt de maatschappij hun kosten over van de werkgevers op grond van een ééntweetje tussen neoliberalen en socialisten.
Met dit kort-door-de-bocht verhaal wil ik maar zeggen dat de steeds grotere kloof tussen rijk en arm geen toeval is, maar het gewenste resultaat van bewust beleid van neoliberale snit.
Uitstekend verwoord! Hoe zou een VVD’er deze uitleg duiden?
Toch raar, die foto van breed grijnzende wethouder bij het bericht dat de armoede in zijn regio fors is toegenomen.
Volgens de wethouder wordt individuele welvaart bevorderd door te investeren in innovatie, duurzaamheid en lange termijn groei. Deze ’trickle down’-theorie wordt aangehangen door groei-adepten voor wie armoede een kwestie van onvermijdelijke nevenschade is.
Dit jaar neemt Ten Kate afscheid als landelijk officier mensenhandel, hij gaat met pensioen.
NRC, 13.07.2024
NRC: Als u terugkijkt vanuit uw rol: wat voor Nederland zag u?
Ten Kate: “In Nederland zijn de economische belangen blijkbaar belangrijker dan het beschermen van dit soort uitgebuite arbeidsmigranten.”
„We hebben een maatschappij die draaiende wordt gehouden door de onderkant: pakketbezorgers, arbeidsmigranten in de glastuinbouw, noem maar op. In feite zeggen we: we hebben lak aan jou, loop maar voor een hongerloontje elke dag de deuren af. En als we je niet meer nodig hebben, dan schoppen we je de straat op. Als je de verhalen leest over arbeidsmigranten die nadat ze zijn ontslagen meteen ook hun huis verliezen – omdat hun huisbaas ook hun werkgever is – en dakloos in het Haagse bos belanden: dat is de realiteit. We proberen altijd over de ruggen van anderen beter te worden.”
Wie is daar verantwoordelijk voor?
„Ik denk dat veertien jaar Mark Rutte een grote rol heeft gespeeld. De afbouw van de verzorgingsmaatschappij, de vrijheid-blijheid-gedachte van Rutte waarbij mensen die niet nodig zijn ten koste van de maatschappij worden gedumpt. Eén voorbeeld: in de jaren tachtig hebben we gezien dat uitzendbureaus misbruik maakten van mensen. Daarna kwam er strenge wetgeving, en werd dat teruggedrongen. Maar nu mag weer iedereen een uitzendbureau oprichten en is het volkomen uit de bocht gevlogen.”
Wat zit daar achter?
„Als de overheid niet krachtig optreedt als scheidsrechter krijg je deze uitwassen. Maar de financiële belangen zijn te groot. Als je het hebt over een betere arbeidspositie voor pakketbezorgers of mensen die werken in een distributiecentrum, dan kom je aan het verdienmodel van Nederland. Als we écht willen dat werknemers in Nederland netjes worden behandeld, dan betekent het bijvoorbeeld dat een aantal grote agrarische bedrijven zal omvallen. En dat is blijkbaar te ingewikkeld.”
Commentaar RvW: Die brede grijns van wethouder Elzakalai is ongepast.
OM wordt toch ook door ambtenaren bemand? Overigens: Wat heeft dit nou met Amstelveen te maken? Nou ja, het is NRC, vroeger een kwaliteitskrant nu een alleen maar linkse boodschap, bijna net zo erg als de Volkskrant….
In zoverre heeft dit met Amstelveen te maken dat bij mij ook de pakketbezorgers door de wijk scheuren, de hier ook distributiedozen staan, waar elke 6 maanden een werknemer uitgesodemieterd wordt, omdat hij anders wat rechten krijgt, last but least in sierplantenteelt ( iets waar onze Johan alles van af weet) waar werknemers met heerlijke bestrijdingsmiddelen mogen werken. En nu is verkondigt volgens JB de NRC een linkse boodschap.
Eén klein vraagje dan aan Johan . Mogen deze feiten dan niet in een krant staan of moeten alleen rechtse feiten vermeld worden?
Als alle feiten (en meningen) maar genoemd worden en niet, zoals de hoofdredacteur van de Volkskrant eens zei, dat alle media nu één geluid moesten laten horen….
De hoofdredacteur van de Volkskrant heeft natuurlijk nooit bedoeld dat alle media steeds hetzelfde geluid moeten laten horen. Ik denk dat u een uitlating van hem uit zijn verband rukt en verdraait. Dat past zelfs een rechts medium niet (al gebeurt het voortdurend).
U schreef een artikel over de groei van armoede in onze regio, compleet met een foto van een breed grijnzende wethouder Economische Zaken. Heeft dit te maken met het feit dat uitbuiting, onderbetaling en armoede volgens u in Amstelveen niet voorkomen?
@ RvW dat komt ook jammer genoeg in Amstelveen voor. Men ziet ‘‘s morgens veel mensen die hier beslist niet wonen en “‘s avonds weer vertrekken. De meeste komen uit de Bijlmer en die delen van Amsterdam waar veel soc woningbouw staan.