In de zomer van volgend jaar vult gastconservator Abdelkader Benali (1975) het Cobra Museum met Marokkaanse kunst. Voor het eerst in Nederland worden zo’n veertig Marokkaanse kunstenaars bij elkaar gebracht om de ontwikkeling van de Marokkaanse moderne kunst vanaf de onafhankelijkheid in 1956 tot nu te tonen. Met werken van onder anderen Hamid el Kanbouhi (1976), Khalil Nemmaoui (1967) en Wafae Ahalouch el Keriasti (1978).
De onafhankelijkheid van Marokko in 1956 markeert het ontstaan van de Marokkaanse moderne kunst, zegt het museum.
Zelfbewustzijn
Een vernieuwd zelfbewustzijn bij Marokkaanse kunstenaars kwam tot leven en nu is een nieuwe generatie kunstenaars op het internationale toneel verschenen. De passie van Abdelkader Benali voor beeldende kunst, maar ook voor het verhaal over ‘het andere Marokko’ is te zien in het Cobra Museum. Benali neemt de bezoeker mee op reis in zijn persoonlijke observaties. Rondom thema’s als dekolonisatie, spiritualiteit, gender en migratie worden een tachtigtal werken bijeengebracht in de museumzalen.
Wederzijdse invloeden
Al in het begin van de twintigste eeuw bood Marokko kunstenaars als Matisse en Delacroix inspiratie in hun kunstenaarspraktijken. De Marokkaanse invloeden zijn duidelijk terug te zien in hun oeuvre. In de zoektocht naar nieuwe vormen werden Marokkaanse kunstenaars op hun beurt weer geïnspireerd door onder meer de Bauhaus beweging in West-Europa en Popart in de Verenigde Staten.
Van toen tot nu
Het Djema-el-Fna, het wereldberoemde plein van Marrakesh, was van oudsher het domein van de verhalenvertellers. Aan dit plein organiseerden in 1969 een groep jonge kunstenaars uit Casablanca de eerste openluchtexpositie als protest tegen het gefossiliseerde museale systeem. De Marokkaanse moderne kunstenaars wilden dicht bij de Marokkaan staan, hun verhalen vertellen. Ook bij de jonge generatie zien we de uitwerking van dit verlangen om verhalen te vertellen over grote thema’s als migratie, seksualiteit en spiritualiteit en daarbij schromen zij niet om taboes aan de kaak te stellen. Of deze jonge generatie nu de kunstacademie heeft doorlopen of autodidact is, men vindt instinctief zijn weg naar de oude vormen en de nieuwe vormen van deze en komende tijd.
De start van de moderne beweging in Marokko is nauw verbonden met het literaire magazine Souffles, waarin de kunstenaars werden geïntroduceerd. Er is een duidelijke gedachte dat de kunstbeweging meer is dan alleen maar beeldende kunst, maar ook andere disciplines zoals poëzie en vormgeving. Dat was ook zo bij de Cobra-beweging die bijna gelijktijdig is ontstaan.
Museum als bazaar
Het Cobra Museum wordt omgetoverd tot een grote Marokkaanse bazaar met eten, dans, theater, poëzie, film, urban culture, sport en mode. Het Cobra Museum verzorgt ook de Iftar, de maaltijd die gedurende de vastenmaand ramadan door moslims genuttigd wordt direct na zonsondergang. Diverse groeperingen worden uitgenodigd om invulling te geven aan hun kritische, sfeervolle of vrolijke viering van de Marokkaanse kunst en cultuur.
Literaire publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een nieuw boek van Abdelkader Benali bij uitgeverij De Arbeiderspers die een verhalende vertelling geeft over zijn onderzoek naar 75 jaar Marokkaanse moderne kunst. Het boek is een persoonlijke beschouwing van Benali over de thema’s en zijn observaties.
Abdelkader Benali
Abdelkader Benali (1975) werd geboren in Marokko. Hij is nu een van de bekendste schrijvers in Nederland. Zijn werk, dat internationaal wordt uitgegeven, werd in 2010 bekroond met de E. du Perronprijs, en in 2020 met de prestigieuze Gouden Ganzenveer. In een van zijn romans duikt hij in de geschiedenis van het verblijf van Matisse in Tanger. Abdelkader Benali laat zich inspireren door de verbeeldingskracht van Marokkaanse kunstenaars en verzamelt werk van jonge kunstenaars. Naast schrijver is Benali programmamaker, historicus, spreker en gastconservator. Zijn eerste contact met Marokkaanse kunst was in de familie, thuis, toen zijn moeder tijdens het schoonmaken haar Riffijnse izren-liederen zong, liederen die hem exotisch, mysterieus in de oren klonken, de opeengestapelde beelden die ze opriepen over “mijn hoofd dat dobbert in de zee, geen visser die het vangen kan”, wierpen bij hem een surrealistisch beeld op.
Marokko en Cobra
Het ontstaan van het Marokkaans modernisme valt samen met het ontstaan van de Cobra-beweging in het naoorlogse Europa. Cobra kunstenaars lieten zich graag inspireren door niet-Europese kunst, oosterse kalligrafie en vierden de vrijheid. Deze onbekommerde naïviteit waarmee een nieuwe tijd werd ingeluid zien we ook terug bij de Marokkaanse kunstenaars van die generatie. Marokko was net bevrijd van het Spaans-Franse protectoraat, en juist kunstenaars zonder een formele opleiding creëerden een kleurrijke, aanstekelijke beweging. Er bestaan ook directe invloeden: Jilali Gharbaoui, een van de pioniers van de moderne beweging in Marokko, liet zich inspireren door Karel Appel en zij hebben elkaar ontmoet in 1962.
Het Cobra Museum in Amstelveen verbindt de collectie en de geschiedenis van Cobra actief aan hedendaagse kunstenaars, moderne kunststromingen en de actualiteit. In de programmering besteedt het museum aandacht aan niet-westerse kunst binnen een context van maatschappelijke urgentie.
Vieren
“Het Cobra Museum viert volgend jaar 70 jaar Marokkaanse moderne kunst met ‘Het andere verhaal, Marokkaans modernisme 1950-nu’. Dit verhaal wordt verteld door de schrijver Abdelkader Benali, zelf een enthousiast kunstminnaar. Het hangt blijkbaar in de lucht, want deze week opent in het Reina Sofia in Madrid de tentoonstelling ‘De Marokkaanse trilogie 1950-2020’. Wij verheugen ons zeer op de samenwerking met Benali en het ongetwijfeld schitterende resultaat dat ook aanleiding zal geven tot een feestelijke zomer vol activiteiten en evenementen voor iedereen,” zegt Stefan van Raay, initiator van de tentoonstelling bij het Cobra Museum voor Moderne Kunst.
