Dat het huwelijk tussen overheid en ICT geen lang leven is beschoren, weet bijna iedereen. Nou ja, op een enkele infantiele goedgelovige onder de ambtenaren na. Hoe ernstig het is, hoeft men alleen maar in Amstelveen na te vragen. Het recente uitstel van het in werking treden van de Omgevingswet met een half jaar, waar de gemeenteraad zich overigens matig op heeft voorbereid – althans voor zover ik weet, want de interpretatie van transparantie verschilt met de mijne – schijnt ook met digitalisering te maken te hebben.
Een van de hete hangijzers is namelijk het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Komt wel goed, maar we hebben meer tijd nodig, zegt programma-directeur-generaal Omgevingswet bij het ministerie van Binnenlandse Zaken Erik Jan van Kempen.
Eén systeem
Volgens hem wordt een digitaal stelsel gebouwd met alle overheden, inclusief Amstelveen dus, en andere erbij betrokken partijen, zoals softwareleveranciers. Eén systeem met diverse bouwstenen dus, bijdragend aan een ‘werkende vergunningen- en planvormingsketen’, waarop alle eigen lokale systemen moeten worden aangesloten. Want er verandert ook voor Amstelveen wettelijk nogal wat op dat gebied. Zou de vroedschap hier dat beseffen? Kan best dat de raad verder is dan de burger, maar die volksvertegenwoordiging weet dat goed verborgen te houden. Alles moet één keten worden, zonder teveel plaatselijke uitzonderingen. De opzet is dat meer bureaucratie verdwijnt.
Samen
“We willen er samen met alle partners voor zorgen dat de dienstverlening voor inwoners en ondernemers structureel beter wordt”, zei Van Kempen dezer dagen. Opdat de dienstverlening voor u en mij beter wordt. Terwijl het Rijk heel het sociale domein bij gemeenten over de schutting gooide met daarbij niet voldoende geld, wil het digitaal blijkbaar de wet zo organiseren dat toch alles centraal wordt geregeld. Zonder teveel plaatselijke uitzonderingen.
Maar die revolutie in het gemeentelijke denken blijft een ‘enorme operatie’ weet Van Kempen. Langere adem is dus gewenst. De wet zou, na trouwens al eerder uitstel, op 1 januari ingaan, maar dat dus 1 juli. Persoonlijk vrees ik dat de adem ook dán niet lang genoeg is geweest, maar we zullen zien.
Geld
Behalve op digitaal terrein, ziet met ook bij de financiering problemen. Die liggen voor gemeenten, provincies en waterschappen – zoals gebruikelijk bij dergelijke projecten – enorm veel hoger dan waarop werd gerekend. In het gunstigste geval verdient Amstelveen in zes jaar terug wat het heeft gekost, maar de overheidsberekeningen kloppen doorgaans niet. Zonnepanelen worden volgens de gemeente in vijf tot tien jaar ‘terugverdiend’. Je zult maar ondernemer zijn van wie een investering wordt gevraagd die zomaar een honderd procent langere ’terugverdientijd’ heeft.
Voorlopig betekent de transitie naar de Omgevingswet een financieel knelpunt. BKZ belooft oplossingen, maar weet kennelijk nog niet welke. Em de gemeenten moeten weten dat zij de transitie in maximaal tien jaar kunnen terug verdienen. Zegt het Rijk, althans. Ik waag het te betwijfelen. Zoals ik me ook afvraag of alle gemeenteambtenaren en burgers de omslag die met de nieuwe wet verband houdt kunnen maken. De gemeente zal bijvoorbeeld op een andere manier met participatie moeten omgaan.
Tegenstanders van de nieuwe wet oordelen dat die in korte tijd de vierde decentralisatie is, terwijl die op en sociaal terrein tot enorme tegenvallers (in bijvoorbeeld de jeugdzorg) leidde. Maar de nieuwe wet is volgens Den Haag nodig omdat die ‘de grote maatschappelijke problemen’ aanpakt. Zoals woningbouw, energietransitie, klimaatadaptatie en de versterking van de natuur. Ik hoor al gejuich op het raadhuis. Maar mijn moeder zei: Prijs de dag niet voor het avond is.
Nogal een gotspe dat een geharnaste digibeet als Johan Bos zo schampert op de gebrekkige ICT-kennis bij de overheid.
Ach misschien neemt Johan iets aan van experts op dit gebied. Tenslotte kun je niet een deskundige zijn op elk terrein zoals misschien u. Oeps ! Niet persoonlijk bedoeld hoor.
Ik signaleer alleen dat het huwelijk tussen de overheid en ICT niet gelukkig is. Zelfs in Amstelveen niet. Verschil is alleen dat met mijn gebrek aan ICT-kennis niet honderden miljoenen euro’s gemeenschapsgeld zijn weggegooid.
Dat de overheid i.c. de gemeente Amstelveen een gebrek aan ICT-kennis heeft, werd al met zoveel woorden geconstateerd door Bas Eenhoorn in mei 2018 en opgetekend door Johan op dit blog.
Aardig (en voorspelbaar) dat je het voor Johan opneemt, maar dat kan hij prima zelf. Als ik ergens geen verstand van heb dan onthoud ik mij van een oordeel.
Hoezo voorspelbaar? Verklaar je eens nader?
Ook bij ICT geldt dat de klant moet weten wat hij wil en de leverancier moet weten (en eerlijk zeggen) wat hij kán. Waar het misgaat (en dat is vaak) is niet eenvoudig om vast te stellen welke kant daaraan de meeste schuld heeft.
Daar komt dan nog bij dat hardware, het besturingssysteem en de toepassingsprogrammatuur van geheel verschillende kanten komen die elkaar graag óók graag de schuld geven.
Bill Gates is multimiljardair geworden van alle tijd die hij níet heeft laten besteden aan het vervolmaken van zijn producten.