Ethiek als vijand van transparantie

Ethiek en democratie, in elk geval transparantie, zijn vijanden van elkaar. Nu men blijkbaar niet meer kan zonder de cybertechniek speelt dat des te meer. Daarom spraken raadsleden woensdag met elkaar over het ‘ethisch afwegingskader’ van de informatietechniek. Wethouder Frank Berkhout zei blij te zijn dat het zover was gekomen. Het is een inhaalslag bleek uit zijn woorden. Het koppelen van allerlei data mag dan goed gaan, maar het blijft de vraag hoever men daarmee gaan moet, gelet op de ‘ethiek’.

Zeker met AI is dat een realiteit en de gemeenteraad kan daar als het goed is niet omheen.

Privacy

Men kan zich wel afvragen of het allemaal kan en (wettelijk ‘nog’) mag, maar daarna komt de vraag of men het ook wil. Daarmee worstelen naar ik begreep dagelijks ambtenaren. Hoever staat de menselijke maat, waarop de gemeente zich vrijwel constant beroept, af van de individuele belangen van inwoners in het huidige cyberklimaat? Niet voor niets is het team dat zich constant met informatieveiligheid bezig houdt de laatste jaren (tussen 2018 en 2025) gegroeid van 1 fte naar 5,5 fte’s. De cybercriminaliteit rukt op en deze nieuwe sectie van de misdaad loopt elke dag vóór op de politie en de gemeentelijke handhaving. Maar los daarvan komt men al gauw via de koppeling van digitale systemen tot stigmatisering, discriminatie en vernedering, vooral als die systemen voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Daar wreekt zich hoe privacy zich verhoudt tot veiligheid. Ambtenaren zien niet anders dan rapporteren aan de directie van de gemeente en het college van B en W.

Scanauto

Als voorbeeld werd de scanauto genoemd die voor registratie van parkeerovertredingen sinds kost wordt gebruikt. Zolang alleen de kentekens worden gefotografeerd (overigens is er al sprake van inbreuk door de plek te noemen waar het geparkeerde voertuig is aangetroffen) valt het ethisch nog wel te behappen. Maar doordat de scanauto mogelijk meer ‘ziet’ staat die haaks op het begrip privacy. En hoelang worden de beelden bewaard? Hoewel de gemeente steeds meer digitaliseert zit er wel degelijk ook een ethische kant aan. Voorlopig heb ik niet de indruk dat ieder raadslid dat ziet.