Zaterdag 12 oktober (14.00 uur) geeft Frans van Bork een lezing over de Grote Ontginning van het Hollands-Utrechts veengebied. Die vindt plaats in het verenigingsgebouw aan de Orion 19A. Toegang is € 2,50. Voor leden VHA en AWN (archeologie) is het gratis.
De ontginning voltrok zich in twee eeuwen tijd tussen circa het jaar 1000 en het jaar 1200.
Wildernis
Een veenwildernis van ruim 70.000 hectare, vergelijkbaar met 120.000 voetbalvelden in een gebied vanaf Wijk bij Duurstede tot Leiden en van Amstelveen tot de Lopikerwaard, werd ontgonnen. In zijn lezing gaat Frans van Bork in op de hoofdlijnen van de geschiedenis van die Grote Ontginning en zoomt daarbij specifiek ook in op de ontginningsgeschiedenis rond Amstelveen.
Pioniers
Zonder hulp van machines maakten pioniers ieder jaar 350 hectare ontoegankelijk zompig veengebied bruikbaar voor landbouw. Dat ging niet zonder strijd, want het graafschap Holland slaagde er in die periode in veel grondgebied van Utrecht te veroveren of te verwerven. De laatste fase van deze enorme ontginningsoperatie kon pas beginnen na het afdammen van de Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede. Dat gebeurde ruim 900 jaar geleden in 1122. Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) beschouwt dat jaar als de start van het georganiseerde waterbeheer in de provincie Utrecht. De herdenking hiervan was aanleiding die Grote Ontginning in kaart te brengen. Alleen al in het gebied van de HDSR ging het om een formidabel werk met 12.000 kilometer aan sloten en weteringen en een dijkstelsel van 500 kilometer. Een monumentaal gebied dat nog steeds zijn middeleeuwse ontginningsstructuur heeft behouden. Rondom Woerden is deze structuur zelfs vrijwel onaangetast.
Den Haag
Frans van Bork was bestuursadviseur bij de gemeente Den Haag en is sinds 2019 met pensioen. Tot 27 maart 2023 was hij jarenlang lid van het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Hij is lid van de redactie van het historische tijdschrift voor Woerden en wijde omgeving Heemtijdinghen en verricht daarnaast verschillende vrijwilligerstaken in Woerden. Over de strijd om de Grote Ontginning van het veengebied heeft Frans van Bork een boekje geschreven, dat zaterdag te koop is voor € 5.
