“Jansens schoenen zijn niet klassiek Nederlands”, zegt directeur Marieke Uildriks van Museam Jan. Dezer dagen gaf zij cultuurwethouder Herbert Raat een rondleiding in het ingrijpend verbouwde museum, waarvan op 9 juni de deuren weer open kunnen en is de indrukwekkende expositie ‘Op de leest van Jan Jansen – 60 jaar schoenen & Dutch Design’ te zien.
Wegens corona bleef de kunst in de Dorpsstraat maandenlang voor ieders ogen verborgen, al kon men wel de Jan-winkel bewonderen. Daar worden onder meer boeken en glazen aangeboden, een verflengstuk van de glascollectie waarmee ‘Jan’ een nationale reputatie heeft opgebouwd.
Glaskunst
“Wij zijn hét glaskunst-museum van Nederland”, weet Uildriks, die tien jaar lang als projectleider voor tentoobnstellingen bij het Van Gogh Museum werkte en sinds 2017 bestuurslid was van het het toenmalige Jan van der Togt Museum (tegenwoordig JAN getehen)
Zij heeft trouwens met haar team niet stil gezeten de laatste maanden. Wie het museum binnenkomt en de oude situatie nog kent, komt in een totaal nieuwe omgeving omgeving, waar de winkel echt een winkel is geworden met een enorme uitstalling artistieke glazen, stuk voor stuk kunstwerken. Ook elders in het museum is veel veranderd.
TV
Uildriks is overigens in de rubriek ‘Nu te zien’ geregeld op televisie te zien als zij een rondleiding geeft en werken bespreekt op tentoonstellingen in een van de andere Nederlandse musea. Maar zij ziet uit naar de dag waarop het hare weer open mag, al maakte zij de afgelopen maanden van de nood een deugd door de verbouwing, die trouwens nog niet helemaal ten einde is. Dat zij geregeld op televisie te zien is, heeft invloed op de bezoekers aantallen, meldt ze. “Na een uitzending van ‘Nu te zien!’ is dat merkbaar in Jan”, zegt ze.
Horeca
In het oude dorp werkt zij graag samen met de horeca, al moet het museum daar wel buiten blijven. “Het is een ander vak”, zegt ze. Maar zij ziet op het Dorpsplein graag een terras, om het voor haar gasten extra aantrekkelijk te maken. “Van mij mogen ze het hele plein hebben, maar inpandige horeca huier moet er niet komen. Iets in de klasse en stijl van het Oude Dorp.”
Zijn eigen tentoonstelling van de meest exclusieve, maar toch comfortabele schoenen laat hij paralellen met werken van jongere generaties designers zien. Ondanks zijn 80 jaren, waarvan dus 60 als schoenontwerpen, maakt hij fris werk. Maar ook wat hij zestig jaar geleden maakte, lijkt nu nog modern. Jansen heeft de tijd overspannen met creaties.
Rotan
In een van de zalen wordt uitgelegd dat van tekening via leest tot schoen een hele weg is. Want de schoen moet ook draagbaar zijn en niet alleen een kunstvorm. Dát is het wezen van industrial design. In de jaren zeventig inspireerde tijdens een vakantie in Zuid-Frankrijk een rotan stoeltje hem tot het revolutioneerde schoenontwerp waarvan hij eigenlijk allang droomde. Hij besloot een ontwerp te maken met een opengewerkte plateauzool. Een rotanvlechter maakte, na allerlei tegenvallers, de eerste prototypes en op een beurs in Parijs toon hij zijn ‘Rattam’ in 1973, waarna productie op grote schaal volgde.
Ambacht
De kunstenaar Jan Jansen is in wezen ambachtsman gebleven. Dat blijkt ook uit de tentoonstelling in Jan, waar ook de bekende kubusbank van Jan des Bouvrie staat, eigenlijk ook een industrieel ontwerp. In de expositie worden modellen van Jansen gecombineerd met een ‘circulaire couturemantel’ van Ronald van der Kemp, ooit student in Jansens winkel aan het Rokin, en een tafel van Dirk van der Kooij van omgesmolten plastic afval zoals tuinstoelen en cd-hoezen.
De meeste werken in ‘JAN’ zijn eigenlijk van Jan Jansen, maar diens werk toont ook enige verwantschap met die van de Nederlandse ontwerpers Bas Kosters en Lieselot Elzinga, overigens behorend tot diverse generaties. Jansen liet zich niet leiden door het modebeeld en gebruikte alle kleuren. Ook dat is duidelijk te zien in zijn collectie. Hij voer dwars door alle zogenoemde trends een eigen koers, daterend van lang voordat de term Dutch Design werd uitgevonden.
Vouwkunst
Woody, ontworpen in 1969, is nog steeds Jansens best verkochte model, waarvan de houten zool volgens kenners een knipoog is naar de Hollandse klomp. Maar die deskundigen zeggen ook dat de rest van zijn werk niet typisch Nederlands is en een Aziatische inslag heeft. Zo heeft de vouwschoen Not just another Moccasin uit 1992 veel weg van origami, de Japanse vouwkunst, waarvan men bij Jan ook voorbeelden vindt. De expositie omvat diverse zalen van het museum, waarvan er één in de vorm van een winkel door hem zelf is ingericht. Daar vindt men vele tientallen door hem zelf gekozen schoenen, die een goede indruk geven van zijn gehele werk en waaruit zijn veelzijdigheid blijkt. ‘Op de leest van Jan Jansen – 60 jaar schoenen & Dutch Design’ is tot en met 29 augustus te zien.
Foto boven: Raat en Marieke Uildriks. Onder: Jan Jansen.
